هدايت تحصيلي و شغلي - بخش سوم
در اين پست به بازار كار و معرفي اجمالي رشته ها و مشاغل مهندسي هوا فضا، خلباني، رياضي كاربردي،علوم تربيتي گرايش مديريت، علوم اجتمايي گرايش پژوهش گري، چگونگي انتخاب رشته تحصيلي و شغلي، رياضي محض، اقتصاد، مهندسي نرم افزار، تكنولوژي شيلات، مقايسه سه رشته علوم تغذيه، صنايع غذايي و ژنتيك، مهندسي نفت و گرايش هاي آن، مهندسي مكانيك و گرايش هاي آن، دام پزشكي و نانو فناوري پرداخته شده است. براي دريافت اطلاعات بيشتر به بخش موضوعي "معرفي مشاغل" همين وبلاگ مراجعه نماييد...
سوال : آینده ی رشته ی مهندسی هوا فضا چیست و بالاخره چکاره می شویم و چقدر جای پیشرفت دارد؟
پاسخ : بسیاری از داوطلبان آزمون سراسری كه رشته مهندسی هوا فضا را انتخاب میكنند، اطلاع صحیحی نسبت به این رشته ندارند و آن را با خلبانی یا نجوم اشتباه میگیرند. در حالی كه هدف این رشته آماده كردن مهندسی است كه بتواند در زمینه طراحی، ساخت و آزمایش هواپیما فعالیت كند.
در واقع كار مهندس هوا فضا قبل از بیرون آمدن هواپیما از كارخانه است و او در مورد چگونگی به پرواز درآوردن یك هواپیما آموزش نمیبیند. به عبارت دیگر مهندسی هوا فضا مجموعهای از علوم و تواناییهای علمی و عملی در زمینه تحلیل، طراحی و ساخت وسایل پرنده نظیر هواپیماها، بالگردها، گلایدرها، موشكها و ماهوارهها است.
این رشته بر چهار پایه آئرودینامیك ، جلوبرندگی ، مكانیك پرواز و سازههای هوافضایی استوار است.كه در این میان آئرودینامیك به مطالعه و بررسی جریان هوا، محاسبه نیروها و گشتاورهای ناشی از آن بر روی جسم پرنده میپردازد و مهندس هوافضا با فراگیری این علم به تحلیل جریانهای پیچیده در اطراف اجسام پرنده پرداخته و با به دست آوردن نیروهای آئرودینامیكی امكان بررسی پایداری و طراحی سازه را فراهم میكند.
"جلوبرندگی" به مطالعه و بررسی سیستمهای جلوبرنده اعم از موتورهای پیستونی، توربینی، راكتها و نحوه تولید نیروی رانش در آنها میپردازد. "مكانیك پرواز" به مطالعه و بررسی رفتار و حركات جسم پرنده با استفاده از اطلاعات آئرودینامیكی، هندسی و وزنی میپردازد در واقع علم مكانیك پرواز از "عملكرد" تشكیل میشود و "عملكرد" به بررسی بُرد، مسافت نشست و برخاست، مداومت پروازی در سرعتهای مختلف و پایداری و كنترل وسایل پرنده میپردازد
و در نهایت "سازههای هوافضایی" به مطالعه و بررسی سازههای هواپیما و دیگر وسایل پرنده میپردازد و هدف آن طراحی سازههایی است كه علاوه بر استحكام كافی در برابر بارهای آئرودینامیكی و سایر بارهای استاتیكی وارد بر وسایل پرنده ، حداقل وزن را نیز داشته باشند.
زیربنای این رشته ریاضیات است و همچنین فیزیك و شیمی تا حدودی لازم میباشد و بیشتر دروس این رشته به زبان انگلیسی است. مهندسی هوا فضا یك رشته فنی است و عموماً كسانی كه وارد رشتههای فنی میشوند، باید آمادگی كار در كارخانجات را داشته باشند و همچنین باید افرادی قوی و دارای پشتكار باشند.
اما در مورد بازاركار این رشته باید بگویم كه مهندسین هوا فضا میتوانند در صنایع و مؤسسات تحقیقاتی هواپیمایی، موشكی و ماهواره فعالیت كنند. همچنین در كلیه مؤسسات و سازمانهایی كه به نحوی از وسایل پرنده استفاده میكنند، به عنوان كارشناس تحقیق در عملیات و تعمیر و نگهداری فعالیت نمایند.
از سوی دیگر چون سازه اتومبیل و كشتی مشتركات زیادی با سازه یك هواپیما دارد و توربینهای گاز یك نیروگاه یا ایستگاه پمپگاز همانند یك موتور جت تحلیل و طراحی میگردد، یك مهندس هوا فضا علاوه بر شركتهای هوایی در نیروگاهها، صنایع نفت و گاز و صنایع خوردوسازی فرصتهای شغلی خوبی دارد.
علاوه بر ساخت هواپیما فارغالتحصیلان این رشته میتوانند در فرودگاهها در قسمت تعمیر و نگهداری هواپیما و همچنین در صنایع دفاع روی طراحی موشك و جنگافزارها فعالیت كنند یا میتوانند روی آئرودینامیك خودروها، سازههای خودروسازی و تولید توربینهای بخار برای تولید برق كار كنند.
سوال : من 18 سالمه و از نظر جسمی خدا رو شکر مشکلی ندارم . می خواستم بدونم در ایران چطوری میشه خلبان هواپیماهای مسافربری شد ؟ و در کنکور چه رتبه ای را باید کسب کرد ؟ ویا احیانا باید در آزمون کجا شرکت کرد ؟
پاسخ : شما باید علاوه بر موفقیت در آزمونهای مربوطه و کسب رتبه علمی لازم، از سلامت کامل جسمی و روانی، هوش و استعداد تحصیلی بالا و توانایی فراگیری زبان انگلیسی در سطح مطلوب برخوردار باشید. در ایران دو راه برای خلبان شدن وجود دارد ( البته در خارج از کشور هم تا حد زیادی همین دو راه وجود دارد)
این دو راه به ترتیب به شرح زیر است :
1- شرکت در کلاسهای آزاد سازمان هواپیمایی کشوری و دریافت مدرک مربوطه
2- استخدام در نیروی هوایی ارتش و انتخاب رشته هوانوردی ( خلبانی ) در دانشگاه هوایی ارتش
تا 3 سال پیش برای رسیدن به هدف فوق میباست در کنکور سراسری ریاضی یا تجربی شرکت میکردید و علاقه مندی خود را جهت شرکت در استخدام نیروی هوایی و رشته مربوطه با پر کردن فرم های مربوطه ابراز میکردید . سپس چناچه در کنکور رتبه علمی مناسب را اخذ میکرید ( که معمولا این رتبه برای خلبانی حداکثر تا 6000 مورد قبول بود ) . میبایست جهت انجام معاینات پزشکی و مصاحبه و نهایتا گزینش به دانشگاه نیروی هوایی مراجعه کنید .
در حال حاضر نیروی هوایی ارتش تصمیم گرفته که توسط آزمونی که خود هر سال برگذار میکند نیروهای خلبان خود را استخدام کند و دیگر شرکت در آزمون سراسری برای نیروی هوایی ملاک نیست و با مدرک دیپلم حتی میتوان در آزمون نیروی هوایی برای خلبان شدن شرکت کرد . آگهی این آزمون هر ساله در روزنامه ها و رسانه های گروهی منتشر میشود .در ضمن خلبان هواپیمای مسافربری یا جنگی شدن نیز پس از گذراندن دوره ها مشخص می شود.
سوال : خواهش می کنم لطفا زمینه های شغلی رشته ریاضی کاربردی برایم ذکر کنید؟ آیا دانشجویان این رشته در فعالیت های مهندسی شرکت می کنند یا نه؟
پاسخ : همانطور كه میدانید كاربرد ریاضی در علوم مختلف انكارناپذیر است. همه ما در زندگی روزمره خود به میزان زیادی از دانش ریاضی استفاده میكنیم از سوی دیگر ریاضیات، پایه علوم و مهندسی است و امروزه همه رشتههایی كه پایه علمی دارند، از الگوهای ریاضی استفاده میكنند، در واقع هر چقدر كه شغل یك فرد تخصصیتر شود، میزان ریاضیاتی كه لازم دارد، بیشتر میگردد.
برای مثال یك مهندس الكترونیك از آنالیز تابعی و فرآیندهای تصادفی استفاده میكند یا یك برنامهریز پروژههای اقتصادی، از مطالب پیشرفته آماری مانند سریهای زمانی، به عنوان ابزار كار یاری میگیرد.
مبحث آنالیز تابعی در مكانیك كوانتومی، كاربرد بسیار زیادی دارد یا در بیشتر رشتههای مهندسی معادله "لاپ لاسی" كه یك معادله ریاضی است، مورد استفاده قرار میگیرد. در جامعهشناسی نیز نظریه احتمال و نظریه گروهها نقش بسیار مهمی ایفا میكند. در كل باید گفت كه همه صنایع، زیرساخت ریاضی دارند و به همین دلیل در همه مراكز صنعتی و تحقیقاتی دنیا، ریاضیدانها در كنار مهندسین و دانشمندان سایر علوم، حضوری فعال دارند و آنچه در نهایت ارائه میشود، نتیجه كار تیمی آنها است.
در جامعه ما نیز اگر مشاغل جنبه علمی داشته باشند، قطعاً به تعداد قابل توجهی ریاضیدان نیاز خواهیم داشت چون یك ریاضیدان میتواند مشكلات را به روش علمی حل كند. البته این به آن معنا نیست كه در حال حاضر هیچ فرصت شغلی برای یك ریاضیدان وجود ندارد اما باید حضور ریاضیدانها در مراكز تحقیقاتی و صنعتی پررنگتر باشد.
یك لیسانس ریاضی به دلیل نظم فكری و بینش عمیقی كه در طی تحصیل به دست میآورد، میتواند با مطالعه و تلاش شخصی در بسیاری از شغلها، حتی شغلهایی كه در ظاهر ارتباطی با ریاضی ندارد موفق گردد به همین دلیل امروزه تربیت متخصصان علم ریاضی؛ یعنی افرادی كه قادر هستند ریاضیات مورد نیاز را آموزش داده و یا تولید كنند، اهمیت بسیار زیادی دارد. چرا كه لازمه پیشرفت در تكنولوژی، توجه به دانش ریاضی میباشد.
سوال : لطفا درباره رشته علوم تربیتی( گرایش مدیریت ) و همچنین رشته علوم اجتماعی (گرایش پژوهشگری) و شرایط اشتغال هر كدام توضیح دهید.
پاسخ : همانطور كه می دانیم ،علوم اجتماعی یكی از رشتههای وابسته به گروه آزمایشی علوم انسانی است كه در سطح كارشناسی در بسیاری از دانشگاههای معتبر كشور ارائه میگردد. هدف از این رشته، تربیت متخصصان متعهدی است كه پاسخگوی نیاز خدمات مختلف آموزشی، پژوهشی و خدماتی (تعاونی، فرهنگی، اداری و اجتماعی) در سطح وسیع جامعه اسلامی باشند.
با توجه به اهمیت ویژه علوم انسانی و نقش اساسی علوم اجتماعی در بین رشتههای مختلف علوم انسانی، طرح تربیت كارشناسان علوم اجتماعی با گرایش های ذیل وجود دارد:
1ـ پژوهشگری علوم اجتماعی
2- تعاون و رفاه اجتماعی
3ـ برنامه ریزی اجتماعی
4ـ ارتباطات اجتماعی،
5ـ خدمات اجتماعی
فارغ التحصیلان گرایشهای مختلف علوم اجتماعی دارای قدرت برنامهریزی، مدیریت، تجزیه و تحلیل مسائل اجتماعی و اقتصادی بوده و میتوانند به عنوان مشاور در مراكز مختلف روابط عمومی فعالیت نمایند.اما در مورد آینده شغلی فارغالتحصیلان گرایش «پژوهشگر علوم اجتماعی» میتوان گفت كه آنها میتوانند به عنوان محقق در سازمانهای تحقیقاتی و سازمان برنامه و توسعه تحقیقات اجتماعی مشغول به كار شوند همچنین فارغالتحصیلان این گرایش می توانند با ایجاد شركتهای پژوهشگری ، بصورت خوداشتغال نیز عمل نمایند.
اما در مورد رشته علوم تربیتی میتوان گفت كه این رشته در مقطع كارشناسی، دارای گرایشهای ذیل میباشد:
1- مدیریت و برنامهریزی آموزشی
2- تكنولوژی آموزشی
3- آموزش و پرورش پیشدبستانی و دبستانی
4- آموزش و پرورش كودكان استثنایی
گرایش مدیریت و برنامهریزی آموزشی یك رشته میان رشتهای است كه تلفیقی از رشتههای روانشناسی، جامعهشناسی، فلسفه، مدیریت، آمار، زبان خارجی و مشاوره میباشد.هدف این گرایش از یك سو فراهم ساختن فرصتهای یادگیری هر چه بیشتر برای گروههای واجبالتعلیم و علاقهمند به یادگیری و از سوی دیگر تربیت نیروی انسانی ماهر مورد نیاز توسعه اقتصادی كشورهاست.
در كل گرایش مدیریت و برنامهریزی آموزشی این رشته، مدیریت بر فعالیتهای یاددهی و یادگیری به منظور ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده و ارزیابی میزان تحقق این تغییرات را دربر میگیرد.فارغالتحصیل این گرایش به راحتی میتواند علاوه بر پیشبینیهای آموزشی یك كشور، مراحل برنامهریزی آموزشی و مدیریت بر اجرای آن را ترسیم كند و با روشهای بهتر آموزشی، راهنما و مشاور خوبی برای یادگیرندگان باشد.
اما در مورد موقعیت شغلی این رشته می توان گفت امروزه آموزش با همه جنبههای زندگی ما ارتباط تنگاتنگ دارد و هر اندازه كه جامعه ما پیچیدهتر شود، آموزش و پرورش نقش مهمتری در حل مسائل آتی و رشد انسانها پیدا میكند. به همین دلیل موقعیتهای شغلی بسیاری برای فارغالتحصیلان این گرایش وجود دارد.
تا جایی كه بسیاری از كارشناسان مدیریت و برنامهریزی آموزشی آینده شغلی این گرایش را در كشور ما، بسیار امیدبخش و ایدهآل میدانند و معتقدند كه فارغالتحصیلان مدیریت و برنامهریزی آموزشی باید آینده خود را در فردا ببینند. چون كشور ما، یكی از كشورهای در حال رشد و توسعه است و بدون بهرهگیری از شاخههای مختلف آموزشی، نمیتواند توسعه همه جانبه داشته باشد.
در حال حاضر فارغالتحصیلان این گرایش در درجه اول جذب آموزش و پرورش میشوند. تعدادی نیز در سازمانهای دولتی از جمله سازمانهای مدیریت وبرنامهریزی و برنامهوبودجه فعالیت میكنند. گفتنی است كه فارغالتحصیلان مدیریت و برنامهریزی آموزشی مجوز تأسیس آموزشكدههای درسی را دارند و در صورت داشتن سرمایه لازم، میتوانند در این نیز زمینه فعالیت كنند.
سوال : رشته تحصیلی دبیرستان من تجربی بود. من در تقریبا تمامی درس ها موفق بودم ولی در درس ریاضی راحت تر از دروس حفظ کردنی بودم. الآن هم در پیام نور مدیریت صنعتی می خوانم ولی فکر می کنم با خصوصیات من مخصوصا درون گرا بودن و سخت و دیر تصمیم گیری متناسب نیست. به نظر شما شغل یا رشته دانشگاهی متناسب با من چیست؟ آیا مثلا در رشته کامپیوتر موفق خواهم بود که تغییر رشته بدهم؟
پاسخ : همانطور كه میدانیم انتخاب رشته بر تمامی ابعاد مادی ومعنوی زندگی افراد، تاثیر میگذارد بنابراین لازمست كه این انتخاب با دقت و با معقولانهترین وجه صورت پذیرد، چرا كه انتخاب نابجا میتواند بر آینده تحصیلی و حرفهای فرد اثر گذار باشد. خود سنجی ازعلائق مبتنی بر نوع شخصیت و همخوانی تحصیلات با تیپ شخصیتی افراد باعث رضایت و موفقیت افراد میشود بنابراین، یكی از گامهایی كه یك فرد بعنوان گام اول باید در ارتباط با شناخت ویژگیهای فردی خود طی كند، خود سنجی از علائق مبتنی بر نوع شخصیت است.
در واقع در این مرحله، فرد باید به این سوال پاسخ دهد؛ كه به تحصیل در چه رشتهای علاقه مند است؟چه نوع از مشاغل یا حرفهها وی را جذب میكند؟ آیا به رشتهای كه تحصیل در آن منجر به شغلی كه متضمن معاشرت با دیگران باشد، علاقمند است و یا كارهای از پیش تعیین شده و روزمره را دوست دارد؟
توجه به علائق، بویژه در نوجوانی و به ویژه در انتخاب رشته تحصیلی، بسیار مهم و تعیین كننده است. برخی از روانشناسان، معتقدند كه هر فرد با توجه به تفاوتهای فردی در علائق و رجحانهایش، با نوع خاصی از رشتههای دانشگاهی و به تبع آن مشاغل، سازگار است. بنابراین، افراد با تحصیل در رشتهای كه با تیپ شخصیتی و علائق آنها همخوانی داشته باشد، راضی و موفق خواهند بود.
گفتنی است، حداقل ۶ تیپ شخصیتی واقع گرا، جستجوگرا، هنری، اجتماعی، متهور و قراردادی را از دیدگاه روان شناسی و مطابق با علائق فرد میتوان برشمرد
گام دوم؛ بررسی مهارتها است فرد باید علاوه بر ماهیت رشته های تحصیلی به میزان مهارتهای ارتباطی و فنی خود توجه كند. مهارتها به عنوان كارآیی، سهولت یا زبردستی است كه از طریق تمرین و تجربه توسعه داده میشود. در این مرحله فرد باید فعالیتهایی را كه در آن مهارت خوبی دارد، مثل نوشتن، خوب صحبت كردن و از این قبیل را بداند. در واقع مهمترین مهارتها عبارتند از اولیه، فنی و ارتباطی.
مهارتهای اولیه شامل مهارتهای نوشتن، محاسبه كردن، خواندن، گوش دادن، صحبت كردن و از این قبیل میباشد. مسلما توفیق در هر رشتهای نیازمند یك یا چند مهارت اولیه است، به عنوان مثال، داوطلب رشته علوم ارتباطات، در صورتی كه به روزنامه نگاری علاقه مند باشد، باید حداقل دارای مهارت خوبی در نوشتن باشد، یا فردی كه قصد دارد رشته مشاوره یا روان شناسی را بخواند، باید حداقل شنونده خوبی باشد. مهارتهای ارتباطی، شامل مهارتهای اجتماعی، كارگروهی، مذاكره و رهبری و ارتباطات انسانی است.
مهارتهای فنی، مهارتهایی را در بر میگیرند كه اجزای اصلی آن، كنجكاوی، دقت نظر، ابتكار، آموزش، رفع مشكل و حل مساله است. این مهارتها بیشترین ارتباط را با مهارتهای تولیدی و كمترین اشتراك را با مهارتهای اداری، مالی و روابط عمومی دارند.
فرد هنگام انتخاب رشته تحصیلی باید از یك سو، به ماهیت رشتههای تحصیلی توجه كند و از سوی دیگر، میزان مهارتهای اولیه، ارتباطی و فنی خود را ارزیابی كند.
گام سوم؛ شناسایی اهداف و ارزشهای فردی است. مدرك تحصیلی بخش مهمی از موقعیت اجتماعی آینده نزدیك و دور فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. در انتخاب رشته شناسایی اهداف و ارزشهای فردی به عنوان آن چیزی است كه مبنای اصول و معیار رفتاری فرد میباشد و شامل كمك به جامعه، كسب شغل، كسب درآمد، كاركردن مستقل یا با گروه است. از ارزشهای تاثیرگذار در انتخاب رشته می توان به كسب موقعیت اجتماعی، كسب شغل و درآمد مناسب، استقلال در زندگی و كمك به دیگران را برشمرد.
مدرك تحصیلی و شغل متناظر با آن، بخش مهمی از موقعیتهای اجتماعی آینده نزدیك و دور فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. موقعیت اجتماعی مناسب، میتواند رضایت خاطر و در نتیجه سلامت روحی و روانی را تامین كند و در حقیقت اگر هدف از ادامه تحصیل، كمك به دیگران است، باید رشتهای را انتخاب كند كه ویژگی آن، یاری رسانی یا كمك به دیگران میباشد؛ مثل مشاور، پزشك، مددكار اجتماعی یا پرستار.
علی ایحال، شما دوست بزرگوار، به نظر میرسد شناخت كاملی از علائق و مهارتهای خود داشته و بطور كلی برشخصیت خود واقف هستید. به نظر من با توجه به مطالبی كه در خصوص شخصیت، علائق، مهارتها و حساسیتها خود ذكرفرمودید براحتی میتوان گفت كه شما میتوانید در مشاغل و رشتههای فنی موفق باشید.
سوال : چه كارهایی برای لیسانس اقتصاد وجود دارد و نیز لیسانس ریاضی محض؟
پاسخ : در مورد زمینههای شغلی رشته اقتصاد میتوان گفت از آنجایی كه دانشجویان دوره كارشناسی اقتصاد بیشتر اطلاعات اولیه و پایه را مطالعه میكنند نباید انتظار داشته باشند كه پس از فارغالتحصیلی به طور تخصصی و كاربردی فعالیت نمایند مگر دانشجویانی كه خودشان مطالعه و فعالیت بیشتری داشته و تئوریهایی را كه مطالعه میكنند, به كار نیز میگیرند. یعنی میتوانند مدلهای اقتصادی نوشته, تجزیه و تحلیل كرده و پیشنهادهای تازهای برای رفع مشكلات اقتصادی مؤسسه و سازمانهای مختلف ارائه دهند.
البته این به آن معنا نیست كه در حال حاضر فارغالتحصیلان این رشته بازار كار ندارند بلكه میتوانند در بخشهای مختلف وزارت اقتصاد مثل بخش مالیات, وزارت صنایع, سازمان برنامه و بودجه, بانك مركزی و مركز آمار فعالیت كنند و مهمتر از همه اینكه حتی اگر فارغالتحصیلان اقتصاد در رشته تخصصی خود فعالیت نكنند, به دلیل داشتن ذهنی باز و تحلیلگر و آشنایی صحیح با مسائل و مباحث اقتصادی, نگاه كارشناسانهای نسبت به جامعه و پیرامون خود دارند و میتوانند در هر شغلی موفق و كارآمد باشند.
اما در مورد زمیتههای شغلی رشته ریاضی ، همانطور كه میدانیم كاربرد ریاضی در علوم مختلف انكارناپذیر است. در كل باید گفت كه همه صنایع، زیرساخت ریاضی دارند و به همین دلیل در همه مراكز صنعتی و تحقیقاتی دنیا، ریاضیدانها در كنار مهندسین و دانشمندان سایر علوم، حضوری فعال دارند و آنچه در نهایت ارائه میشود، نتیجه كار تیمی آنها است.
در جامعه ما نیز اگر مشاغل جنبه علمی داشته باشند، قطعاً به تعداد قابل توجهی ریاضیدان نیاز خواهیم داشت چون یك ریاضیدان میتواند مشكلات را به روش علمی حل كند. البته این به آن معنا نیست كه در حال حاضر هیچ فرصت شغلی برای یك ریاضیدان وجود ندارد اما باید حضور ریاضیدانها در مراكز تحقیقاتی و صنعتی پررنگتر باشد. یك لیسانس ریاضی به دلیل نظم فكری و بینش عمیقی كه در طی تحصیل به دست میآورد، میتواند با مطالعه و تلاش شخصی در بسیاری از شغلها، حتی شغلهایی كه در ظاهر ارتباطی با ریاضی ندارد موفق گردد.
سوال : بنده لیسانس حقوق قضایی و كارآموز وكالت می باشم و در حین گذراندن كارآموزی وكالت در جای دیگری نیز مشغول به كار هستم كه قسمتی از كارم مرتبط با رشته تحصیلی ام است ولی قسمتی از كار هم به رشته حقوق و وكالت مربوط نمی شود با توجه به اینكه بنده اگر چه عاشق وكالت هستم ولی خانواده و همسرم از این شغل به دلیل مشكلاتی كه دارد خوششان نمی آید و تا حدودی مانع من می شوند می خواستم بدانم با این اوصاف بنده از نظر مالی در وكالت موفق تر هستم یا در اینكه كارمند باشم و حقوق كارمندی را دریافت كنم ؟ البته بازار كار وكالت هم اخیرا به هم ریخته است .
پاسخ : ابتدا لازم میدانم در خصوص مشكلاتی و چالش هایی كه برای بانوان در پیشه وكالت وجودارد و همچنین بازاركار آن مختصر توضیحاتی داده، سپس توصیههای خود را خدمت شما ارائه مینمایم.
به طور کلی اشتغال زنان در ایران و نیز بسیاری از دیگر کشورها، به ویژه کشورهای جهان سوم، با موانع و مشکلاتی روبرو است. یكی از مشاغلی كه افكار عمومی جامعه آنرا چندان زنانه به شمار نمیآورد حرفه وکالت است زیرا بر اساس کلیشههای ذهنی و فكری که در جامعه سنتی وجود دارد، حرفه وکالت اصولا پیشهای مردانه است و برای زنان چندان مناسب نیست و این امر بیشتر ناشی از فقدان فضای اجتماعی مناسب برای کار زنان است که به دلیل موانع فرهنگی، حقوقی و اقتصادی، امکان گسترش مشارکت اقتصادی زنان به ویژه اشتغال آنان را فراهم نیاورده است
البته در ایران در سال ۱۳۷۴ با انجام اصلاحاتی در قانون شرایط انتخاب قضات دادگستری مصوب سال ۱۳۶۱، زنان توانستند بار دیگر با پایة قضایی جهت تصدی پستهای مشاورت و قاضی تحقیق در مراجع قضایی کشور حضور یابند اما این حضور تنها به احراز پست مشاور قاضی و قاضی تحقیق محدود شده و زنان حق انشای رای ندارند. از این رو این اصلاحیه را فقط میتوان گامی برای اعاده موقعیت زنان در نظام قضایی تلقی کرد که تاثیر بسزایی در گرایش زنان به حرفه قضاوت و رشتههای وابسته به آن داشته است.
اما در مورد اشتغال در حوزه تخصصیتان همانطور كه صحیح فرمودید در حال حاضر بازاركار وكالت چندان مطلوب نیست بطوریكه اطلاع دارم بسیاری از دوستانی كه موفق به اخذ پروانه شدهاند به دلیل مشكلات عدیدهای چون گرانی اجاره یا خرید دفتر كار و كمبود مراجعهكننده نتوانستهاند كار خود را شروع كنند. علی ایحال به نظر بنده با این شرایط نیز امكان كار و فعالیت وجود دارد.
در پاسخ به بخشی از سوال شما كه عنوان كرده بودید عاشق وكالت هستید ولی خانواده و همسرتان از این شغل به دلیل مشكلاتی كه دارد خوششان نمیآید و تا حدودی مانع تان میشوند بطوریكه این مسایل باعث شده است تا شما در حوزه دیگری كه تنها حدودی به رشته تحصیلیتان مرتبط است مشغول به كار شوید ، عرض كنم همانطور كه میدانیم شغل و حرفه ما از آنجایی که بخش عمدهای از زندگی ما را به خود اختصاص میدهد و به عبارتی ما ساعات زیادی از وقت خود را در محل کار خویش و درگیر حرفه خویش میگذرانیم، اهمیت بسزایی دارد.
لذا چنانچه شغل ما با شرایط و تواناییها و علایق ما همخوانی نداشته باشد، به عدم رضایت شغلی خواهد انجامید. تحقیقات نشان میدهد عدم رضایت شغلی یکی از مهمترین مشکلات استرسزا در زندگی فرد است که میتواند شئون دیگر زندگی او را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال فرض کنید فردی را که به شغل خود علاقمند نیست یا تواناییهای لازم برای انجام آن را بطورمفید ندارد، خستگی او مسلما بیشتر از فردی خواهد بود که با رضایت و لذت کامل آن شغل را انجام میدهد.
فرد اول با دامنهای از استرس و خستگی شدید وارد منزل میشود و میزان تحمل و مقاومت او در برابر جنبههای مختلف زندگی پایینتر از فرد دوم خواهد بود که شغل خود را متناسب با علایق خود تلقی میکند.بنابراین ضروریست به مساله مذكور توجه لازم داشته باشید.
معالوصف توصیه من به شما این است كه تمامی مساعی و كوشش خود را در جهت پیشرفت و ارتقا در حوزه تخصصی و مورد علاقهتان بكار گیرید، درست است كه با مشكلات و چالش هایی عدیدهای از سوی اجتماع و خانواده مواجه میباشید اما با بكارگیری تدابیر صحیح و همچنین با بهرهگیری از هوش عاطفی و هیجانی خود می توانید بر مشكلات (بعبارت صحیحتر، مسائل)خود فایق آیید.
در خانه سعی كنید بیشتر در خصوص كارهای مرتبط با تخصصتان(نه شغل فعلیتان) صحبت كنید تا نگاه سلبی كه در خانواده نسبت به تخصصتان وجود دارد مرتفع شود. البته این كار میبایست با تأنی صورت گیرد نه خلق الساعه و دفعتا". مطمئن باشید من حیث مجموع هر فردی در حوزه تخصص، علائق و توانمندی خود موفقتر از سایر حوزهها خواهد بود(هم از لحاظ مادی و هم معنوی).
سوال : با سلام کار یک مهندس نرم افزار چیه؟ و به طور کلی شخصی که مهندسی نرم افزار میخونه توانایی انجام چه کارهایی داره ؟ آیا می شه گفت که یک مهندس نرم افزار با یک برنامه نویس (حتی از نوع حرفه ایش ) کلا فرق می کنه و کار یک مهندس نرم افزار فقط برنامه نویسی نیست و اینکه اکثر مهندسین کامپیوتر ما به چه کارهایی مشغول می باشند (هم در کارشناسی و در مقاطع بالاتر)
پاسخ :همانطور كه میدانیم رشته كامپیوتر در كشور ما از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و تا مقطع دكتری امكان ادامه تحصیل در دانشگاههای كشور وجود دارد. مهندسی كامپیوتر در مقطع كارشناسی دارای دو گرایش سختافزار و نرمافزار است.
مهندسی سختافزار در مقطع لیسانس به مطالعه و بررسی طراحی سختافزاری، كنترل سختافزاری و شبكههای كامپیوتری میپردازد. برای مثال یك مهندس سختافزار میتواند سختافزاری طراحی كند كه با IC ها كار كند، با كامپیوتر كار كند یا از دروازههای كامپیوتر استفاده نماید و در نهایت میتواند به طراحی مدارهای مجتمع دیجیتالی بپردازد كه البته این بخش از سختافزار بیشتر در مقطع كارشناسی ارشد و دكتری پرداخته میشود.
مهندس نرمافزار یا برنامه نویس میتواند نرمافزارهای بزرگ و عظیم را طراحی و برنامهریزی ، تست و ارزیابی نهایی و در نهایت مستند سازد (برنامههای كامپیوتری مورد نظر را تبدیل به دستورالعملهایی كند كه قابل استفاده برای عامه مردم باشد).در واقع هدف از گرایش نرمافزار كامپیوتر، آموزش و پژوهش در زمینه زبانهای مختلف برنامهنویسی، سیستمهای عامل مختلف و طراحی انواع الگوریتمها میباشد.
سوال : در مورد رشته تکنولوژی شیلات مرا راهنمایی جامع و کاملی نمایید.
پاسخ : همان طور كه میدانید امروزه با توجه به نرخ رشد جمعیت، ضروری است كه قسمت عظیمی از كمبود پروتئین را از بخش شیلات تأمین نمود؛ یعنی باید از منابع آبی داخلی و آبهای آزاد استفاده مطلوب كرد و به پرورش و صید آبزیان و عملآوری فرآوردههای ماهی پرداخت.
این كار نیاز به متخصصان كارآزمودهای دارد كه با علوم مختلف بیولوژی جانوری، گیاهی و اكولوژی دریایی به عنوان منابع اصلی و زیربنایی شیلات آشنا باشند و نحوه تكثیر و پرورش آبزیان و مسائل مربوط به صید و صیادی و فرآوردههای آبزیان را بدانند. رشته تكنولوژی شیلات به منظور اجرای همین امر مهم ایجاد شده است.
موقعیت شغلی در ایران :
اگر بخواهیم پرورش و صید آبزیان از نظر كمی و كیفی دارای وضعیت مطلوبی باشد و اكوسیستمهای آبی احیاء گردد و توسعه یابد باید از افرادی فنی و كاردان برای پیاده كردن طرحهای شیلات و آبزیان یاری بگیریم.افرادی كه میتوانند در بخش اجرایی اداره تالابها، سازمان شیلات جهاد كشاورزی و به عنوان كاردان در ماهی سراها فعالیت نمایند.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
دروس پایه :
ریاضیات عمومی، شیمی عمومی، فیزیك و هواشناسی، گیاهشناسی عمومی، جانورشناسی، اكولوژی، آمار و احتمالات، بهداشت و ایمنی در كار.
دروس اصلی :
جامعه شناسی روستایی، شناخت و حمایت محیط زیست، قوانین و مدیریت محیط زیست و شیلات آبزیان، میكروبیولوژی عمومی، آلودگی محیطزیست، هیدروبیولوژی عمومی، اصول ناوبری.
دروس تخصصی :
ماهیشناسی عمومی، لیمنولوژی، اصول تكثیر و پرورش آبزیان، بیماریها و انگلهای آبزیان، روشهای صد آبزیان، تغذیه ماهی، بهداشت و تكنولوژی فرآوردههای شیلاتی، كارورزی.
سوال : بازار کار سه رشته ی را با هم مقایسه کنید: 1- علوم تغذیه 2- صنایع غذایی3- ژنتیک میزان درامد متوسط هر کدام- سازمان های جذب کننده - مزایا - معایب - توانایی های هر کدام را به صورت جدا گانه بررسی کنید.
پاسخ : علوم تغذیه: این رشته دارای دو شاخه عمده است كه عبارتند از :
الف) تغذیه گروههای مختلف جامعه مانند سالمندان، معلولین و كودكان و نوجوانان. ب) تغذیه بالینی كه شامل تغذیه و مشاوره غذایی بیماران بستری و سرپایی میشود.
تواناییهای لازم :
همانطور كه یك پرستار باید به كار خدماتی علاقهمند باشد، كارشناس تغذیه نیز باید روحیه خدماتی داشته و صبر و حوصله لازم را برای صحبت با بیمار و راهنمایی او داشته باشد. حتی دانشجویانی كه مایلند پس از فارغالتحصیلی دفتر مشاوره غذایی دایر كنند، باید دارای 3 سال سابقه كار در بیمارستان باشند. همچنین داوطلبان علاقهمند به این رشته لازم است در دروس زیستشناسی و شیمی كه پایه دروس دانشگاهی این رشته است توانمند باشند.
موقعیت شغلی در ایران :
تا چند سال پیش فارغالتحصیلان رشته تغذیه حتی در بیمارستانها جایگاه مشخص و تعیینشدهای نداشتند اما در چند سال اخیر بخصوص از زمانی كه به كارشناسان تغذیه اجازه مطب داده شده، این رشته در بیمارستانها هویت و جایگاه تازهای پیدا كرده است، اما متأسفانه هنوز در بین پزشكان نقش و اهمیت كارشناسان این علم روشن نشده است.
در حالی كه باید همكاری تنگاتنگی بین پزشكان و متخصصان تغذیه وجود داشته باشد و در واقع هرجا كه یك پزشك متخصص غدد، قلب و عروق یا كلیه حضور دارد، باید در كنارش یك متخصص تغذیه باشد. چون پزشك فقط لیست غذاها یا مواد غذایی كه بیمار نباید بخورد، تعیین میكند اما كارشناس تغذیه میگوید كه یك بیمار چگونه و چقدر باید بخورد تا هم مواد غذایی مورد نیاز به بدنش برسد و هم رژیم غذایی را حفظ كند.
ژنتیك
علم ژنتیك در ایران هنوز در ابتدای راه است و باید تلاش بسیار كرد و كاستیها را جبران نمود و موانع را از میان برداشت تا بتوان شاهد رشد روزافزون این علم در ایران بود. البته این به آن معنی نیست كه در كشور ما تحقیقات ژنتیكی انجام نمیگیرد و فارغالتحصیلان این رشته جذب هیچ مركزی نمیشوند، بلكه سازمانهای مختلفی هستند كه به فعالیتهای تحقیقاتی ژنتیكی میپردازند كه از جمله میتوان به مراكز مختلف وزارت جهاد كشاورزی، مراكز پژوهشی وزارت علوم، انستیتو پاستور، مركز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیك و تكنولوژی زیستی اشاره كرد.
صنایع غذایی
تواناییهای لازم :
راز موفقیت دانشجوی این رشته در دستیابی به فرآوردههای جدید و عرضه آن به بازار و قابلیت توافق و سازش با تقاضای مشتریان است و چنین كاری نیاز به تلاش و كوشش بسیار دارد. از سوی دیگر دانشجوی این رشته باید آمادگی كار در شهرهای كوچك یا حومه شهرهای بزرگ را داشته باشد چون بیشتر كارخانههای صنایع غذایی خارج از شهرهای بزرگ یا در شهرهای كوچك مستقر هستند.دروس مهم و پایه در این رشته نیز شامل شیمی، زیستشناسی (شاخه میكروبیولوژی) و آمار و احتمالات میشود.
موقعیت شغلی در ایران :
در كشوری كه باید مواد غذایی را برای بیش از 60 میلیون جمعیت تأمین كرد، صنایع غذایی هیچوقت در انزوا قرار نخواهد گرفت برای همین فارغالتحصیل این رشته اگر آمادگی كار در كارخانه یا كارگاه را داشته باشد ـ كارخانههایی كه بیشتر در حومه شهر یا شهرهای كوچك واقع شده است ـ فرصت شغلی مناسبی به دست خواهد آورد.
در ضمن فارغالتحصیل علوم و صنایع غذایی میتواند با استفاده از سرمایه شخصی یا مشاركت با فردی كه سرمایه مورد نیاز را دارد، واحد تولیدی خصوصی ایجادكند.كاریكه تعدادی از فارغالتحصیلان این رشته انجام دادهاند و موفق نیز شدهاند. از 3 رشته مورد اشاره، درحال حاضربازاركار برای جذب كارشناسان رشته صنایع غذایی تا حدودی بهتر از دو رشته دیگر میباشد.
سوال : لطفا در مورد مهندسی نفت و درآمد یک مهندس نفت (بهره برداری از منابع) توضیح دهید.
پاسخ : همان طور كه می دانید مجموعه كارشناسی مهندسی نفت كه دارای چهار گرایش مهندسی اكتشاف نفت، مهندسی استخراج نفت ـ مخازن نفت، مهندسی استخراج نفت ـ حفاری و مهندسی استخراج نفت ـ بهرهبرداری از منابع نفت میباشد، در دانشگاه صنعت نفت از سال 1378 دایر شده است. اساس دروس این رشته در همه گرایشها مبتنی بر مكانیك سیالات، دینامیك گازها، ترمودینامیك سیالات، انتقال جرم و اقتصاد مهندسی است و هدف آن تربیت مهندسین كارآمدی است كه بتوانند روشهای بهینه بهرهبرداری از منابع نفت و گاز را طراحی و اجرا كنند.
گرایش مهندسی اكتشاف :
اولین مرحله برای بهرهبرداری یا برداشت نفت، كشف حوزههای نفتی است كه این كار توسط لرزه نگاری انجام میگیرد. مهندسین اكتشاف، امواج صوتی را به اعماق زمین فرستاده و سپس امواج برگشتی را اندازهگیری و پردازش میكنند تا به وجود یا عدم وجود نفت در درون زمین پی ببرند. این گرایش ارتباط نزدیكی با زمینشناسی دارد.
درسهای این رشته در طول تحصیل:
دروس مشترك در گرایشهای مختلف مهندسی نفت:
ریاضی عمومی، معادلات دیفرانسیل، ریاضیات مهندسی، شیمی عمومی، شیمی آلی، فیزیك، برنامهنویسی كامپیوتر، زمینشناسی عمومی، موازنه انرژی و مواد، استاتیك و مقاومت مصالح، ترمودینامیك، مكانیك سیالات، انتقال حرارت، كنترل فرآیندها، زمینشناسی نفت ، مبانی فرآیندهای صنایع نفت، خواص سنگهای مخزن، خواص سیالات مخزن، كارگاه عمومی ، كاربرد ریاضیات در مهندسی شیمی، مبانی چاه آزمایی، نمودارگیری چاه ، مهندسی مخازن، زمینشناسی ساختمان.
دروس تخصصی گرایش مهندسی اكتشاف :
ژئوفیزیك، ژئوشیمی آلی (نفت)، تخمین و ارزیابی ذخایر نفتی، زمینشناسی ایران و مناطق همجوار، روشهای افزایش برداشت از مخازن، عملیات زمینشناسی ایران، مهندسی مخازن نفت، میكروپالئونتولوژی، اصول حفاری، گل حفاری و سیمانكاری چاهها، زمینشناسی نفت، چاهنگاری، زمینشناسی مهندسی، زمین ساخت، مكانیك محیطهای ناپیوسته سنگی، زمینشناسی مناطق دریایی، زمینشناسی عمومی، سنگشناسی (رسوبی ـ آذرین و دگرگونی)، كانیشناسی، برداشت زمینشناسی، زمینشناسی ساختمانی، فتوژئولوژی و سنجش از راه دور، پتروفیزیك،مكانیك سیالات، فسیلشناسی(دیرینهشناسی)، رسوبشناسی، چینهشناسی، بررسی فنی ـ اقتصادی، مبانی مهندسی نفت، زمینشناسی زیرزمینی.
گرایش مهندسی حفاری :
طراحی تجهیزات حفاری و انجام عملیات در مناسبترین شرایط و ارزیابی اثرات تكنولوژی حفاری و استخراج بر محیط زیست كشور و ارائه راههای مناسب برای جلوگیری از تخریب آن، جزو فعالیتهای این گرایش است. یك مهندس حفار روشهایی را ارائه میدهد كه هزینه حفاری را پایین و راندمان كار را بالا میبرد.
دروس تخصصی گرایش مهندسی حفاری:
مبانی مهندسی برق، دینامیك، مهندسی حفاری ، سیمان حفاری، گل حفاری، مهندسی حفاری پیشرفته ، اسیدكاری در عملیات.
گرایش مهندسی مخازن نفت :
دانش مهندسی مخازن به این میپردازد كه ما در یك حوزه نفتی در اعماق زمین مثلاً در عمق 2 یا 3 هزار متری چه مقدار نفت و گاز داریم و چه مقدار از آن قابل دسترسی میباشد و با چه سرعتی میتوان از مخزن مورد نظر برداشت كرد؟ مهندسی نفت گرایش مخازن، نوع مخزن نفت یا گاز و همچنین فشار، دما و عمق آن از سطح زمین را مشخص میكند زیرا موارد فوق در نحوه برداشت و استخراج نفت از مخازن تأثیر دارد.
دروس تخصصی گرایش مهندسی مخازن نفت:
مكانیك سیالات دو فازی، انتقال جرم، ترمودینامیك، مهندسی مخازن، مطالعات مخازن، عملیات بهرهبرداری، روشهای افزایش وبرداشت مخازن، مدیریت و صیانت از مخازن. گرایش مهندسی بهرهبرداری از منابع نفت امروزه اكثر مخازن نفت كشور ما دچار افت فشار شدهاند به همین دلیل نفت به صورت طبیعی به سطح زمین نمیرسد و در نتیجه حضور مهندسین بهرهبرداری از منابع نفت، یك ضرورت اجتناب ناپذیر است. افرادی كه با استفاده از روشهای علمی بهتر و اصولیتر، از مخازن نفتی بهرهبرداری میكنند.
دروس تخصصی گرایش مهندسی بهرهبرداری از منابع نفت:
مكانیك سیالات دوفازی، اصول ژئوفیزیك اكتشافی، مهندسی مخازن ، مهندسی حفاری، عملیات بهرهبرداری، روشهای افزایش و برداشت از مخازن، تخمین مخازن در چاههای اكتشافی، آزمایشگاه نفت.
تواناییهای لازم
علاوه بر دو درس ریاضی و فیزیك كه دو درس پایه در تمامی رشتههای مهندسی از جمله رشته مهندسی نفت است، درس زبان انگلیسی نیز در این رشته اهمیت ویژهای دارد. در ضمن به دلیل اینكه نوع كار فارغالتحصیلان این رشته سنگین است و محیط كارشان نیز خارج از شهر است، دانشجویان این دانشگاه از بین داوطلبان مرد انتخاب میشوند. برای مثال یك مهندس حفاری در وزارت نفت باید 15 روز خارج از شهر و دور از خانواده باشد و سپس یك هفته مرخصی دارد.
موقعیت شغلی در ایران :
قطعاً اولین بازار كار موجود برای فارغالتحصیلان این رشته وزارت نفت است اما دانشگاه صنعت نفت در حال حاضر دانشجویان این رشته را بورسیه نمیكند بلكه اگر سطح علمی دانشجویی خوب باشد، در نهایت جذب وزارت نفت میشود. البته در حال حاضر بیش از 70 درصد از دانشجویان جذب وزارت نفت میشوند و مابقی آنها نیز جذب صنایع شیمایی خصوصی میشوند چرا كه بیشتر واحدهای رشته مهندسی نفت با رشته مهندسی شیمی مشترك است.
سوال : لطفا درباره رشته مهندسی مکانیک، گرایش های آن وبازار کار آن توضیح بفرمایید.
پاسخ : همان طوركه میدانید این رشته دارای چندین گرایش است كه عبارتنداز:
الف - گرایش مكانیك در طراحی جامدات
هدف تربیت متخصصانی است كه بتوانند در مراكز تولید و كارخانهها اجزاء و مكانیزم ماشینآلات مختلف را طراحی كنند. دروس این دوره شامل دروس نظری، آزمایشگاهی، كارگاه و پروژه و كارآموزی است. فارغالتحصیلان میتوانند در كارخانجات مختلف نظیرخودروسازی ، صنایع نفت، ذوب فلزات و صنایع غذایی و غیره مشغول شوند و برای این دوره امكان ادامه تحصیل تا سطح كارشناسی ارشد و دكتری در داخل یا خارج از كشور وجود دارد.
موفقیت داوطلبان به آگاهی آنها در دروس جبر و مثلثات، هندسه ، فیزیك و مكانیك همچنین آشنایی و تسلط آنان به زبان خارجی بستگی فراوان دارد. از جمله دروس این دوره میتوان دروس مقاومت مصالح، طراحی و دینامیك را نام برد. در این رشته زمینه اشتغال و بازاركار خوب وجود دارد و مطالب ارائه شده در طول تحصیل برای دانشجویان محسوس و قابل لمس است.
ب - گرایش مكانیك در حرارت و سیالات
این رشته در به كاربردن علوم و تكنولوژی مربوط جهت طرح و محاسبه اجزاء سیستمهایی كه اساس كار آنها مبتنی بر تبدیل انرژی ، انتقال حرارت و جرم است به متخصصان كارآیی لازم را میدهد و آنها را جهت فعالیت در صنایع مختلف مكانیك در رشته حرارت و سیالات (نظیر مولدهای حرارتی، انتقال سیال نیروگاههای آبی، موتورهای احتراقی و ... ) آماده میسازد.
فارغالتحصیلان این دوره قادر به طراحی و محاسبه اجزا و سیستمها در بخشهای عمدهای از صنایع نظیر صنایع خودروسازی ، نیروگاههای حرارتی و آبی، صنایع غذایی، نفت، ذوب فلزات و غیره هستند. فارغالتحصیلان این دوره میتوانند تا مقطع كارشناسی ارشد و دكتری در داخل یا خارج از كشور ادامه تحصیل دهند. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی و فیزیك تسلط داشته و با یك زبان خارجی آشنا باشند
دروس این رشته شامل مطالبی در زمینههای حرارت و سیالات ، میباشد.
نظر دانشجویان:
با توجه به اینكه اصولا تحصیلات دانشگاهی به خصوص در زمینههای مهندسی نیاز صد در صد به علاقهمندی داوطلب دارد، بنابراین عدم داشتن علاقه و همچنین عدم تقویت دروس اساسی و پایهای در بخش مكانیك مانند ریاضی، فیزیك - مكانیك ، شیمی ، رسم فنی (تجسم بالا داشتن) و هوش نسبتا خوب و عدم روحیه تجزیه و تحلیل در مسائل باعث دلسردی و از دستدادن انگیزه تحصیل و ركورد شدید در تحصیلات خواهد شد.
ج - گرایش ساخت و تولید
هدف تربیت كارشناسانی است كه با به كاربردن تكنولوژی مربوط به ابزارسازی، ریختهگری ، جوشكاری، فرم دادن فلزات ، طرح كارگاه یا كارخانههای تولیدی آماده كار در زمینه ساخت و تولید ماشینآلات صنایع (كشاورزی ، نظامی، ماشینسازی، ابزارسازی ، خودروسازی و ... ) باشند.
فارغالتحصیلان این دوره قادر خواهند بود در صنایعی مانند ماشینسازی، ابزارسازی، خودروسازی ، صنایع كشاورزی، صنایع هوایی و تسلیحاتی به ساخت و تولیدی ماشینآلات، طراحی كارگاه و یا كارخانه تولیدی بپردازند و نظارت و بهرهبرداری و اجرای صحیح طرحها را عهدهدار شوند. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی، فیزیك و مكانیك از آگاهی كافی برخوردار باشند.
دروس این دروه شامل مطالبی در مورد نحوه تولید، طراحی قالبهای پرس، طراحی قید و بندها، كار و برنامهریزی با ماشینهای اتوماتیك، اصول كلی و نحوه كار با ماشینهای دستی و تعمیر و نصب تمام سرویسهای صنعتی می باشد و درصد نسبتا بالایی از آنها به صورت عملی ارائه میگردد. داوطلب باید سالم باشد تا بتواند كارهای كارگاهی را به خوبی انجام دهد و استعداد كارهای فنی را داشته باشد. با توجه به خودكفایی صنایع كشور این رشته دارای بازار كار خوبی است.
در حقیقت رشته مكانیك بخشی از علم فیزیك است كه با استفاده از مفاهیم پایه علم فیزیك و به تبع آن ریاضی به بررسی حركت اجسام و نیروهای وارد بر آنها میپردازد و میكوشد تا با توجه به نتایج بررسیهای خود ، طرحی نو در زمینه فنشناسی و صنعت ارائه دهد و در راه پیشرفت انسان گامی به جلو بردارد. به عبارت دیگر رشته مكانیك، رشته پیاده كننده علم فیزیك است چون برای مثال بررسی حركت خودرو و عوامل موثر بر روی آن برعهده فیزیك است. اما این كه چگونه حركت آن تنظیم گردد بر عهده مكانیك میباشد.
گرایشهای مقطع لیسانس:
رشته مهندسی مكانیك دارای سه گرایش «طراحی جامدات ، حرارت و سیالات، ساخت و تولید» در مقطع لیسانس میباشد كه البته دانشگاه صنعتی شریف دارای گرایشهای دیگری نیز هست.
مهندسی مكانیك ( در سطح كارشناسی) در شروع آموزش مهندسی در ایران ، مهندسی مكانیك با برق یكی بود و «الكترومكانیك» نامیده میشد. اما این دو رشته حدود 45 سال پیش از هم جدا شدند و به مرور رشتههای دیگری مانند مهندسی شیمی و مواد نیز از مهندسی مكانیك جدا شد و مهندسی مكانیك به عنوان رشته مهندسی مكانیك عمومی ارائه گردید. ولی با پیشرفت صنعت و نیاز صنایع به تخصصهای مختلف در این زمینه، از مهندسی مكانیك عمومی دو گرایش «طراحی جامدات» و «حرارت و سیالات» و بعد از آن «ساخت و تولید» بیرون آمد و بالاخره باید به مهندسی دریا اشاره كرد كه هنوز در دانشگاه صنعتی شریف به عنوان یكی از گرایشهای مهندسی مكانیك ارایه میشود.
مهندس دریا گرایش كشتیسازی مسائلی از قبیل طراحی بدنه، استحكام بدنه، سیستمهای پیشرانه (موتور گیربكس) ، پایداری كشتی در مقابل امواج كناری جانبی كشتی و طراحی مربوط به ناوبری (مسیریابی كشتی) را مطالعه میكند كه همه این مسائل در گرایشهای دیگر مكانیك نیز مطرح میشود و فقط مهندسی كشتیسازی این مسائل را به صورت تخصصی در ارتباط با كشتی و سازههای دریایی مثل اسكلهها و سكوهای نفتی متحرك مطالعه میكند.
به عبارت دیگر یك مهندس دریا ، مهندس مكانیكی است كه در كاربردهای دریایی مشغول به كار میباشد. گفتنی است كه در دانشگاه صنعتی شریف، رشته مهندسی هوا و فضا نیز در دانشكده مكانیك ارائه میگردد و اساتید این دانشكده ، مهندسی هوا و فضا را یكی از گرایشهای مكانیك به شمار میآورند.
آینده شغلی ، بازاركار، درآمد:
در حال حاضر دانشجوی توانمند مهندسی مكانیك پس از فارغالتحصیلی مشكل كاریابی ندارد چرا كه توسعه سختافزاری و رشد مسایل مهندسی ، گرایش به سمت تولید داخل و ایجاد تكنولوژی تولید تجهیزات و وسایل در داخل كشور و روی آوردن به خدمات مهندسی در داخل كشور به علت محدودیتهای ارزی و كاهش درآمدهای نفتی، باعث رشد چشمگیر بازاركار مهندسان مكانیك در ایران شده است.
یك مهندس مكانیك در حال حاضر در زمینههای مختلفی فعالیت میكند كه از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره كرد:
طراحی و ساخت تمامی ماشینآلات و قطعات آنها، اعم از ماشینآلات تولیدی تمامی صنایع، لوازم خانگی و تجهیزات پزشكی، طراحی و ساخت تجهیزات مكانیكی نیروگاههای فسیلی، اتمی ، خورشیدی ، بادی و آبی، طراحی و ساخت تجهیزات و سیستمهای انتقال و تصفیه آب، سیستمهای مكانیكی و كنترلی پالایشگاهها و كارخانجات شیمیایی - طراحی و ساخت تاسیسات حرارتی و برودتی ساختمانها و اماكن، بالابرها و آسانسورها و سیستمهای حمل و نقل، ساخت ماشینآلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل كارخانجات قند، كاغذسازی ، سیمان ، نساجی ، نمك و كنسانتره ، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی، ساخت تجهیزات دفاعی مانند تانك، راكت، اژدر و پلهای متحرك - ساخت روباتها ، بازوهای مكانیكی و سیستمهای تولید.
در ضمن یك مهندس مكانیك میتواند به عنوان كارشناس و مشاور فنی در بانكها ، شركتهای سرمایهگذاری و بیمه و شركتهای بازرسی و نظارت امور بینالمللی فعالیت بكند. در همه جای دنیا یك فارغالتحصیل مهندسی مكانیك مثل یك موم خام است كه دانش كافی دارد و در هر زمینهای كه كار كند میتواند در آن زمینه متخصص بشود. برای مثال میتواند در تحلیل و طراحی خودرو، در طراحی و ساخت ماشینهای ابزار و حتی در تدوین و تولید برنامههای كامپیوتری فعالیت بكند.
یعنی رشته مكانیك زمینه كار و زمینه انتخاب بسیار گستردهای را در مقابل فارغالتحصیلان این رشته قرار میدهد. در مورد فرصتهای شغلی، گرایش مهندسی دریا ، بدون شك چون مهندسی دریا نسبت به گرایشهای دیگر رشته مكانیك تخصصیتر است، فرصتهای شغلی آن نیز محدودتر میباشد اما با این وجود فارغالتحصیلان این گرایش میتوانند در كارخانههای كشتیسازی كشور مثل كارخانه كشتیسازی «صدرا» در بوشهر ، كارخانه نكا در شمال و «اروندان» در خلیج فارس مشغول به كار گردند و یا در سازمان بنادر و كشتیرانی وظیفه ساخت سكوهای شناور را بر عهده بگیرند.
تواناییهای مورد نیاز و قابل توصیه :
مكانیك بهشت ریاضیات است. این جمله زیبا از «لئونارد اولر» ریاضیدان بزرگ سوئیسی، بیانگر ارتباط تنگاتنگ ریاضیات با مكانیك است. در واقع مهندسی مكانیك بخصوص در گرایش حرارت و سیالات از مباحث و مسایل ریاضی بسیار استفاده میكند. از سوی دیگر همانطور كه پیش از این گفتم مكانیك بخشی از علم فیزیك است و حتی دانشآموزان دوره متوسطه نیز با علم مكانیك در كتاب فیزیك خود آشنا میشوند و این علم بخصوص در گرایش طراحی جامدات اهمیت بسیاری دارد.
به همین دلیل دانشجوی مهندسی مكانیك باید در دو درس ریاضی و فیزیك قوی بوده و همچنین از هوش، استعداد و قدرت تجسم خوبی برخوردار باشد. در مورد تواناییهای لازم برای دانشجوی این رشته میتوان گفت فعالیت در رشته مهندسی مكانیك بسیار متنوع است و در نتیجه هم دانشجوی علاقهمند به كارهای تئوریك میتواند جذب این رشته شده و در بخشهای نظری و تئوری فعالیت كند و هم دانشجوی خلاق و علاقهمند به طراحی و ساخت وسایل و دستگاههای مختلف میتواند این رشته را انتخاب نماید. اما بدون شك یك مهندس مكانیك موفق كسی است كه به یاری دو بال علم و عمل پیشرفت كند.
دانشجوی این رشته باید از نظر جسمی آمادگی كار در محیطهای پرجمعیت و كارخانجات دور از شهر را داشته باشد. وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر: امكان ادامه تحصیل در مقاطع كارشناسی ارشد و دكترای تخصصی میسر میباشد. در دوره كارشناسی ارشد 32 واحد و در دوره دكترا 48 واحد درسی ارایه میگردد. رشتههای مشابه و نزدیك به این رشته : رشته مهندسی مكانیك به عنوان جامعترین رشته مهندسی دارای دروس مشترك با اغلب رشتههای مهندسی دیگر نظیر مهندسی دریا ، مهندسی شیمی، مهندسی هوا فضا و ... میباشد.
سوال : لطفا در مورد آینده ی شغلی و بازار کار رشته ی دامپزشکی اطلاعاتی ارائه دهید. همچنین در مورد ادامه ی تحصیلات در تخصص های این رشته.
پاسخ : امروزه در دنیا علیرغم پیشرفتهایی كه در زمینههای مختلف صورت گرفته است، هنوز هم مسأله غذا از نظر اجتماعی و اقتصادی در درجه اول اهمیت قرار دارد و به عنوان یك مسأله استراتژیك مطرح است. به طوری كه موقعیت یك كشور را با سطح و نوع غذای مردم آن كشور محك میزنند. بدون شك در میان مواد غذایی آنچه بسیار اهمیت دارد و جزولاینفك مواد غذایی روزانه است، پروتئین حیوانی است كه از طریق دام تهیه میشود.
از همینجا میتوان به اهمیت دانش دامپزشكی پی ببرد زیرا دامپزشكی علم شناخت بیماریهای دامی اعم از بیماریهای مشترك بین انسان و حیوان یا بیماریهای خاص دام، پیشگیری از بیماریها، معالجه بیماریها و همچنین علم تغذیه انسان و دام است.
در نشریه سازمان بهداشت جهانی آمده است "هدف نهایی دامپزشكی درمان حیوانات نیست بلكه دقیقاً تأمین مواد غذایی و بهداشت انسان میباشد." چرا كه با واكسیناسیون دامها میتوان از مرگ و میر آنها جلوگیری كرد و بر میزان فرآوردههای دامی افزود و در نتیجه مواد پروتئینی لازم را برای جیره غذایی انسانی تأمین نمود. موادی كه مقاومت انسانها بخصوص كودكان را در مقابل كلیه بیماریها، افزایش میدهد و نهتنها باعث كاهش قابل ملاحظه هزینههای درمانی میشود، بلكه جامعهای سالم و فعال بوجود خواهد آورد.
درسهای این رشته در طول تحصیل:
دروس پایه: فیزیك پزشكی، بیوشیمی، فیزیولوژی، ژنتیك حیوانی، جانورشناسی عمومی، آمار حیاتی.
دروس اصلی: اصول همهگیرشناسی، اصول تغذیه دام، تغذیه اختصاصی دام، تغذیه اختصاصی طیور، آسیبشناسی عمومی، آسیبشناسی اختصاصی، باكتریشناسی عمومی، باكتریشناسی اختصاصی و بیماریهای باكتریایی، كالبدشناسی پایه، كالبدشناسی مقایسهای، انگلشناسی و بیماریهای انگلی، قارچشناسی و بیماریهای قارچی، ویروسشناسی و بیماریهای ویروسی، ایمنشناسی و سرمشناسی، سمشناسی، فارماكولوژی، ماهیشناسی عمومی، جنینشناسی نظری، اصول انتخاب و تلقیح مصنوعی دام، بهداشت و پرورش دام، بهداشت و پرورش طیور، تكثیر و پرورش ماهی، پرورش و بیماریهای زنبور عسل، اصول اصلاحنژاد دام، اصول هوشبری نظری، اصول كالبدگشایی و نمونهبرداری، اصول معاینه دام.
دروس تخصصی: بیماریهای اندامهای حركتی، بیماریهای متابولیك دام ، بیماریهای درونی دامهای بزرگ ، بیماریهای درونی دامهای كوچك ، بیماریهای تولیدمثل دام، بیماریهای طیور، بیماریهای ماهی، بیماریهای مشترك انسان و دام، رادیولوژی دامپزشكی، جراحی عمومی دامهای بزرگ، جراحی عمومی دامهای كوچك، مسمومیتهای دام، مامایی دامپزشكی، كلینیكال پاتولوژی، بهداشت و صنایع شیر، كنترل كیفی و بهداشتی مواد غذایی، صنایع مواد غذایی با منشاء دامی نظری، زبان تخصصی.
دروس بالینی: عملیات درمانگاهی دامهای بزرگ، عملیات درمانگاهی دامهای كوچك، عملیات درمانگاهی مامایی، عملیات درمانگاهی طیور، كارآموزی.
تواناییهای لازم :
یك دامپزشك باید به زیستشناسی علاقهمند بوده، به زبان انگلیسی تسلط داشته و قدرت تجزیه و تحلیل بالایی داشته باشد. چون بیمار او نمیتواند درد خود را بیان كند و دامپزشك باید خود موفق به شناخت بیماری گردد. بدون شك دانشجوی این رشته باید از سلامت جسمانی نیز برخوردار باشد اما قدرت بدنی در همه بخشهای دامپزشكی مطرح نیست.
موقعیت شغلی در ایران :
فارغالتحصیلان دامپزشكی میتوانند در مراكز مختلفی از جمله سازمان دامپزشكی، مؤسسه تحقیقات و تولید واكسن رازی ، شركتهای تولید دارو و فرآوردههای دامی، شركتهای تولید مواد غذایی با فرآوردههای دامی، واحدهای دامپروری دولتی و خصوصی و آزمایشگاههای تشخیص بیماریهای دامی و بیماریهای انسانی فعالیت كنند یا خود بری معالجه حیوانات اهلی كلینیك دامپزشكی تأسیس كنند.
گفتنی است كه در اكثر كشورها از جمله كشور ما، دامپزشكان در تحقیقات پایه پزشكی نقش مهمی دارند برای مثال دكتر "جی ـ بانگ" عامل تب مالت انسان و سقط جنین دامها را كشف كرد. این توانایی از آنجا نشأت میگیرد كه از یك طرف كار بادام محدودیت كار با انسان را ندارد؛ یعنی میشود بر روی تعداد زیادی از حیوانات با وجود احتمال بیماری یا مرگ آزمایش نمود و از سوی دیگر یك دامپزشك دید وسیعتری درباره حیوانات دارد و میتواند به روی حیوانات مختلف تحقیق كند.
سوال : در مورد رشته ی نانو فناوری توضيح كامل بدهيد.
پاسخ : پیشوند نانو به معنی یک میلیاردیم است.برای درک مقیاس نانو می توان به این موارد اشاره کرد: قطر موی سر انسان ۵۰۰۰۰ نانو قطر یک سلول باکتریایی چند صد نانو متر و کوچکترین چیزهایی که امروزه روی مدارات ریز پردازنده حک می کنند در حدود ۱۳۰ نانومتر می باشد.کوچکترین چیزهای قابل دید برای انسان با چشم غیر مسلح می توانند حداقل ۱۰۰۰۰نانو متر پهنا داشته باشند . ده اتم هیدروژن در یک خط پشت سر هم تنها یک نانومتر طول دارند که اندازه خیلی کوچکی است.
در ساده ترین حالت دانش نانو عبارت است از مطالعه اصول بنیادین مولکول ها و ساختارهایی با حداقل ابعاد ۱ تا ۱۰۰ نانومتر . شاید کمی غیر ابتکاری این ساختارها به نانو ساختارها معروفند.نانو فناوری عبارت است از کاربرد این ساختارهای نانویی در ادوات نانو مقیاس. هر چیزی که اندازه آن کوچکتر از یک نانومتر باشد تنها می تواند یک اتم آزاد یا یک مولکول کوچک باشد که در فضا معلق است مانند ذره رقیق بسیار کوچک بخار.
پس نانو ساختارها تنها کوچکتر از هر آنچه پیش از این ساخته ایم نیستند بلکه در واقع کوچکترین جامداتی هستند که می توان آنها را ساخت. به علاوه مقیاس نانو منحصر به فرد است از آن رو که جایی است که ویژگی های آشنای روزمره مواد همچون رسانندگی سختی یا نقطه ذوب یا خصوصیات شگفت انگیز و خارق العاده دنیای اتمی و مولکول از قبیل دوگانگی موج-ذره و اثرات کوانتومی مواجه می شوند .
در مقیاس نانو بنیادی ترین خصوصیات مواد و ماشین ها طوری به اندازه شان وابسته است که در هیچ مقیاس دیگری نیست. یک تعریف خوب و موجز از دانش و فناوری نانو که ویژگی های خاص مقیاس نانو را مشخص می سازد از یکی از مقالات بنیاد علوم آمریکا با ویرایش مایک روکو که در سال ۲۰۰۱ منتشر شد می آید:
یک نانومتر نقطه ی جادویی در مقیاس ابعادی است . نانو ساختارها در محل تلاقی کوچکترین ادوات ساخت انسان و بزرگترین مولکول های جانداران قرار دارند. دانش و مهندسی مقیاس نانو در اینجا به درک و استنباط بنیادین دستگاه های تکنولوژیکی بر میگردد که از ناشی از استفاده و بهره گیری از خصوصیات فیزیکی شیمیایی و زیستی سامانه هایی است که دارای اندازه بینابینی می باشند یعنی در اندازه بین اتم ها و مولکول های منزوی و مواد کپه ای قرار دارند جایی که ویژگی های انتقالی بین دو حد را می توان کنترل کرد.
نانوفناوری عرصه بسیار گسترده ای است و به چندین و چند زیر شاخه گسترده می شوند.علوم و فناوری نانو، عنصر ی اساسی در درك بهتر طبیعت در دهههای آتی خواهد بود.
پیشبینی بازار آینده نانوتکنولوژی و توصیههایی برای كشور ما
امروزه توسعه تکنولوژی و ظهور تکنولوژیهای جدید ارتباط تنگاتنگی با بازار و تقاضا دارد. از اینرو حتی در مراحل اولیه توسعه نانوتكنولوژی، افراد سعی كردهاند تا بازارهای بالقوة آنرا پیشبینی كنند.
وضعیت فعلی نانوتکنولوژی از لحاظ بازار و محصولات
علیرغم نزدیك به دو دهه تحقیقات بنیادی، تحقیقات در زمینه نانوتكنولوژی هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد. موقعیت كنونی نانوتكنولوژی مشابه جایگاه تكنولوژی اطلاعات در سالهای 70-1960 و بیوتكنولوژی در اوایل سالهای 90-1980 میباشد. محققان روشهای مختلفی برای روش ساخت "پایین به بالا" تشریح كردهاند. آزمایشگاه¬های سراسر دنیا روی روشهای جدید و روشهایی برای افزایش مقیاس آزمایشگاهی به سطوح صنعتی (Scale up) كار میكنند. اكنون پیشرفتهای زیادی در بخشهایی از این صنعت حاصل شده است.
برای مثال، اولین كارخانجات تولید نانولولههای كربنی و فولرینها در ژاپن در دست ساخت قرار دارند. سال قبل شركت میتسویی و یك كنسرسیوم از شركت میتسوبیشی و شركت شیمیایی میتسوبیشی از داشتن طرحهایی برای ساخت تأسیسات تولید فولرینها خبر دادند. شركت سامسونگ كره نیز یك نمونه اولیه از یك نمایشگر الكترونیكی صفحه تخت را ارائه كرده است كه از نانولولهها بعنوان تجهیزات گسیلكنندة میدان استفاده میكند.
مطالعه موردی؛ تاثیر نانوتکنولوژی در بازارهای الکترونیک
با درك اهمیت مینیاتوری كردن هر چه بیشتر یك محصول صنعتی، میتوان براحتی نقش نانوتكنولوژی را در دگرگونی صنعت الكترونیك نیز درك نمود. فروش كنونی سیستمهای مینیاتوری شده، حدوداً 40 میلیون دلار است. در صنعت میكروالكترونیك، عقیدة پیروی فناوری از "قانون مور" وجود دارد. این قانون بیان میدارد كه كارایی وسایل نیمههادی هر 18 ماه، دو برابر میشود.
این پیشرفت از توان میكروالكترونیك در ایجاد ساختارهای بسیار كوچك بر روی تراشهها ناشی میشود. برای آنكه "قانون مور" تدوام داشته باشد، صنعت نیمههادیها باید از روشهای جدید استفاده كند. ورود تكنولوژی nm100 به دنیای صنایع نزدیك میباشد و تقریباً تا سال 2004 این مهم رخ میدهد. این رخداد نقطه عطف تكنولوژیهای جدید میباشد چرا كه این فناوریها در این نقطه به محدودیتهای فیزیكی خواهند رسید.
مسیرنمای تكنولوژی نانوالكترونیك كه توسط اتحادیه اروپا ارائه شده است، نشان میدهد تقریباً 5 تا 7 درصد نیمههادیها تا سال 2004، غیر CMOS خواهند بود و بخش عمدهای از تجهیزات قادر به ساخت در ابعاد زیر nm10 خواهند بود. بنابراین بازار نانوالكترونیك تا دو سال آینده به 10 تا 20 میلیارد دلار خواهد رسید. دیدگاهی كه این مسیرنما برای آینده عرضه میكند، جستجو برای یافتن مكانیزمهایی میباشد كه در مقیاس نانو عمل كرده و از اثرات كوانتومی استفاده میكنند.
بازار سیستمهای میكرو و نانو در بخش ارتباطات دور در حدود 5,3 میلیارد دلار است و دارای سرعت رشد 70 درصدی میباشد، اگر چه برای دورههای كوتاهمدت، كاهش سرعت در بخش صنعت ارتباطات دور قابل پیشبینی و متحمل خواهد بود. تصور میشود كه میزان تولید سالانه نانوتكنولوژی در طی 10 تا 15 سال برای صنعت نیمههادیها 300 میلیارد دلار (چند برابر بیشتر از فروش مدارهای مجتمع) باشد. (USNSF)
نانوتكنولوژی، همچنین اپتوالكترونیك و مغناطیس را تحت تأثیر خود قرار میدهد. اینها تكنولوژیهای كلیدی میباشند كه طبق نظر شركتهای فناوری اطلاعات، قادرند روی ایدههایی مانند استفاده از نانولولههای كربنی در تجهیزات سوئیچ نوری، نمایشگرهای الكترونیكی و پیلهای سوختی كار كنند.
سایر بازارهای نانوتكنولوژی
صنایع دارویی: در طی 10 تا 15 سال، تقریباً نیمی از كل تولیدات این صنعت (بالغ بر 180 میلیارد دلار در سال) متعلق به نانوتكنولوژی خواهد بود (USNSF)؛ از میكروسیالات برای سنجش دارویی گرفته تا نانوذرات به منظور دارورسانی.
تجهیزات پزشكی و محصولات بیوتكنولوژی: بازار كل محصولات بیوتكنولوژی تقریباً 50 میلیارد دلار در سال است كه شاید سهم نانو از آن 1 درصد (0,5 میلیارد دلار) باشد. انتظار میرود این مقدار از طریق رشد محدوده وسیعی از مواد بیوپزشكی تا 3 سال آینده، دو برابر شود (NPL).
مواد شیمیایی: كاتالیستهای نانوساختار با مصارف فراوان در صنایع فرآوری نفت و موادشیمیایی بطور تخمینی فروش 150 میلیارد دلاری در طول 10 تا 15 سال آینده خواهند داشت (USNSF). سرامیكهای پیشرفته، فروش جهانی بالغ بر 25 میلیارد دلار در سال 2000 داشتند و رشد سالانه آن 7,2 درصد بوده است. سهم فرآوری شیمیایی، نانوذرات، لایه نشانی و مكانیك ساختاری پیشرفته تقریباً 35 درصد از فروش میباشد و بقیه به بخش الكترونیك تعلق دارد(NPL).
قابلیت نگهداری (پشتیبانی): از طرحهای صنعتی چنین برآورد میشود كه پیشرفتهای ایجاد شده در نانوتجهیزات نوری مبتنی بر LED، طی 10 تا 15 سال آینده قابلیت كاهش 10 درصدی مصرف جهانی انرژی را دارد. این امر باعث ذخیرة سالانه 100 میلیارد دلار و كاهش 200 میلیون تن در سال از گازهای كربنی میشود(USNSF). مبحث داغ دیگر، استفاده از سرامیكهای نانوساختاری و نانولولههای C60 در پیلهای سوختی میباشد.
پیش بینی بازارهای آینده
بزودی ارقام معتبری از بازار جهانی نانوتكنولوژی منتشر خواهند شد. پیشبینی زمان و موقعیت بازار نانوتكنولوژی ساده است اما احتیاط در ارائه ارقام بسیار حائز اهمیت میباشد. از طرفی، پیشبینیهای موجود، رشد قابل انتظار را نشان میدهد. با جمعبندی پیشبینیهای مجزا و مختلف، مشخص میشود كه در نیمة دوم این دهـه بازار نانوتكنولوژی خیلی رشد خواهد كرد.
پیشبینیهای انجام شده برای بازارهای نانوتکنولوژی در چند سال آینده حتی اگر کمی جاهطلبانه فرض شود نکات قابل توجهی را گوشزد میکند.
نکته اول که برای کشورهای در حال توسعه از اهمیت افزونتری برخوردار است، کمرنگ شدن نقش مواد اولیه در محصولات نانوتکنولوژی است. به طوری که نسبت تاثیر قیمت مواد اولیه در قیمت نهایی محصولات نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته است و با ظهور تکنولوژیهای جدیدتر این روند نزولی همچنان ادامه دارد. بنابراین مزیتهای نسبی یا به عبارت بهتر مزیتهای رقابتی جدید، نه در مواد اولیه بلکه در فرآیندهای مبتنی بر تکنولوژی بسیار پیشرفته خواهد بود.
کشورهایی مثل کشور ما که بیشتر تولیدات و صادراتشان را مواد پایه تشکیل میدهد سلاح رقابتی خود را در بازارهای جهانی از دست خواهند داد. بیتردید تجهیز به تکنولوژیهای پیشرفته متناسب با اولویتهای صنعتی و تحقیقاتی هر کشوری، مطلوبترین گزینه برای به دست آوردن سلاح رقابتی جدید در دنیای امروز برای آن کشور است.
نکته دیگر که برای کشور ما مهم است این است که در گذشته سرمایهگذاری تحقیقاتی و توسعهای لازم در کشور انجام نشده است. در نتیجه امروز جامعه از یک شکاف تکنولوژیک و نیز اقتصادی با کشورهایی که حتی گاهی از لحاظ جمعیت و وسعت، کسر کوچکی از جمعیت و وسعت کشور ما را دارند رنج میبرد. بنابراین سرمایهگذاری در زمینه نانوتکنولوژی باید صبورانه و در عین حال هدفمند باشد و به اصطلاح یک "سرمایهگذاری برای آینده" ایران اسلامی تلقی شود.
نگاه انگلستان به کاربردهای نانوتکنولوژی در زمنیة مهندسی پزشكی
نانوتكنولوژی راه حلهای جدیدی برای تشخیص سریعتر بیماری و ارسال موثر و کنترلشده دارو فراهم میکند. متن زیر بخشی از گزارش "راهبرد توسعه نانوتکنولوژی در انگلستان" که در سال2002 منتشر شده، میباشد. در این متن که از سایت کمیته مطالعات سیاست نانوتکنولوژی، نقل شده است به بررسی کاربردهای مختلف نانوتکنولوژی در مهندسی پزشکی و وضعیت جهانی در این زمینه پرداخته شده است. لازم به ذکر است در این متن عبارت نانوبیوتکنولوژی معادل نانوتکنولوژی در حوزه زیستی است و نه بیوتکنولوژی که به معنی تکنولوژیهای مبتنی بر موجودات زنده در ابعاد نانو می باشد.
برخی کاربردهای نانوتکنولوژی در پزشکی
با استفاده از تجهیزات بسیار پیشرفته و چندپارامتری تشخیص بیماری، روشهای تشخیص بیماری قابل تنظیم و تراشههایزیستی برای بررسیهای گوناگون ابداع شده است. همچنین نانوبیوتكنولوژی قادر به توسعه محصولات پزشكی طراحی شدة بافتی و اعضای مصنوعی مانند دریچههای قلب، سیاهرگها و سرخرگها، كبد و پوست است. این كار را میتوان با پرورش دادن بافت¬های خود شخص بعنوان سلولهای پایه، روی یك بدنة سه بعدی یا با پروراندن انواع سلولهای دیگر روی یك زیرلایه مناسب انجام داد.
همچنین نانوبیوتكنولوژی روشهایی را به منظور تست سازگاری اعضای انسان یا حیوانات زنده فراهم میآورد و مواد جدیدی را نیز برای جایگزینی استخوان و دندان ارایه میكند.
نانوبیوتكنولوژی در حال فراهم آوردن راهی برای پیوند شبكیة چشم، حلزون گوش و عصب و نیز زیرلایههای نانومتری برای ترغیب به رشد، احیا و ترمیم بافتهای بدن میباشد. این مقولات، پیشرفتهای جدید و شگرفی در معالجات پزشكی با قابلیت گسترش وسیع هستند. چنین كاربردهایی كه به نظر میرسد باید فوراً جایگاه خود را بدست آورند عبارتند از: پیوند بافت از اعضای دیگران، جایگزینهایی برای دندان و استخوان، آنالیز ژن و پروتئین، پیوند بافت از اعضای خود شخص و كاربردهای نانوتكنولوژی در وسایل آزمایش و انواع دیگر وسایل پزشكی.
به طور کلی نانوتكنولوژی به شیوههای مختلف در گسترة وسیعی از محصولات به كار برده میشود. مثلاً تراشههای كوچكتر، آنالیز سریعتر پروتومیك و ژنومیك را تضمین خواهند كرد. اعضای مصنوعی نیز به منظور تحت تأثیر قراردادن كاركرد شیمیایی یك غشاء یا سطح مصنوعی و در نتیجه اجتناب از پس زدن آنها توسط گیرندة عضو، با استفاده از نانومهندسی به دست میآیند.
البته خیالپردازیها و تبلیغات فراوانی دربارة پیشرفتهای آینده نظیر نانوربات معالج وجود داشته است، اما شاید اینها در زمان ما عملی به نظر نرسند.
بازارهای فعلی و آینده
تقاضا برای وسایل پزشكی سریعاً رشد یافته است و با افزایش میانگین سن بشر و افزایش انتظارات از مراقبتهای پزشكی، این تقاضا ادامه خواهد یافت. عمدة توجه، معطوف به معالجات بیماران خاص با صرف هزینه كمتر خواهد بود. مینیاتوریزه كردن، راه حلی برای این امر و برای وسایلی است كه مرگومیر را كاهش، تشخیص بیماری را تسریع و رنج و ناراحتی را به حدقل میرسانند. مهندسی پزشكی توجه زیادی را به خود جلب خواهد كرد.
تخمین كل هزینة محصولات بیوتكنولوژی در حدود 50 میلیارد دلار در سال است و شاید سهم نانوبیوتکنولوژی حدود 1 درصد از كل آن باشد. این سهم در طی سه سال آینده دو برابر میشود. سرمایهگذاری در بیو و نانوتكنولوژیهایی كه بتوانند كاربردهای آینده را تحت سیطره در آورند، برای انگلستان از نظر تولید حایز اهمیت خواهد بود.
رقابت جهانی
انگلستان توانایی بسیار زیادی در فناوری پیشرفته دارد. با وجود این، مقررات دست و پاگیر در زمینه تحقیقات سلولی ممكن است برخی از پژوهشگران را وادار به خروج از انگلستان كند. توانمندی ایالات متحده در ساخت میكرومتری توانسته است این كشور را پیشگام اصلی این محصولات بسازد. عامل دیگری كه منجر به افزایش پیشگامی آمریكا در توسعة كاربردهای مربوط به این زمینه شده است، گستردگی و خصوصی بودن سیستم مراقبت بهداشتی این كشور است كه امكان معالجات پرهزینه را فراهم میآورد.
بیوتكنولوژی نیز یكی از توانمندیهای اصلی ایالات متحده است و پیوند آن با نانوتكنولوژی، موجب افزایش قابل توجه میزان سرمایهگذاری و تخصصهای مورد نیاز برای آن میشود. بنابراین در مهندسی پزشكی، نانوتكنولوژی توأم با فناوری های دیگری نظیر میكروتكنولوژی و بیولوژی مولكولی به كار برده میشوند.
میزان سرمایهگذاری ایالات متحده در زمینة فناوری پیشرفته بسیار زیاد است و سرمایهگذاری بهسادگی صورت میگیرد؛ به طوری كه NSF به تنهایی با بسیاری از سرمایهگذاران انگلیسی رقابت میكند. در زمینة مهندسی پزشكی، شركتهای آمریكایی فراوانی مشغول به فعالیت هستند و به نظر میرسد محصولاتشان برای بازار آشناتر باشد.
محرکهای تغییر
دو گروه از پیامدها در اینجا مهم هستند: تقاضای بازار و دسترسی به فناوری:
1) تقاضای بازار خود میتواند عاملی برای حركت رو به جلوی تولید در زمینههایی مانند پیوند حلزون گوش، ایجاد اعضای مصنوعی، پیوند شبكیه چشم، ترمیم زردپی و التیام زخم و اندوسكوپی سوزنی یا رسانش نانومحصولات باشد.
افزایش سن افراد، محرك تقاضا برای "لوازم یدكی(Spare parts)" خواهد بود. رشد تقاضا و كمبودهای تجهیزات پزشكی یكی از مسائل همیشگی مراقبت بهداشتی است كه نقش اصلی را در تحمیل فشار برای انجام كار بیشتر و یافتن روش¬های مؤثرتر دارد. ادامة این روند میتواند باعث پیشرفت¬هایی در تشخیص سریعتر و دقیقتر بیماری، روش¬های جراحی سریعتر و محصولاتی گردد كه میتواند در بیماران سرپایی استفاده شوند.
2) در صورتی كه كشش بازار به سمت این زمینه باشد، دسترسی به دانش فنی وجود خواهد داشت. این امر ممكن است عوامل محدودكننده پیشرفت را معلوم كند. نانوتكنولوژی خود ممكن است قادر به پیشرفت¬هایی در زمینههای دیگر باشد، اما توسعة مهندسی پزشكی و وسایل پزشكی مبتنی بر نانوتكنولوژی، بدون پیشرفت¬هایی در زمینههای دیگر ممكن است محدود گردد. تركیبی از چالش¬های فنی، از جمله مهندسی، زیستشناسی و دیگر زمینهها، وجود دانش چند رشتهای را ضروری میسازد.
توجه: براي دريافت اطلاعات بيشتر به بخش موضوعي همين وبلاگ "معرفي مشاغل" مراجعه نماييد.
دنياي حرفه و فن www.herfe-rszy.blogfa.com
منبع: سايت تبيان، مشاور: آقاي زين ساز
برچسبها: مشاوره تحصیلی, مشاوره شغلی, مهندسی, هوافضا