مقاله ۱ - علائم و علل بيماري  MS

مالتيپل اسکلروزيس (Multiple Sclerosis) که اختصارا به آن "ام اس" گفته مي‌شود، نوعي بيماري مزمن دستگاه اعصاب مرکزي(مغز و نخاع) است، که در اثر تخريب سلول‌هاي عصبي ايجاد مي گردد.

هر سلول عصبي يا نورون (neuron) از بخشي به نام جسم سلولي، شاخه‌اي بلند به نام "آکسون" و يک يا چند شاخه نازک و کوتاه به نام "دندريت" تشکيل شده است. اطراف آکسون و دندريت‌هاي هر سلول عصبي با پوشش يا غلاف مخصوصي به طور کامل احاطه شده است که به "غلاف ميلين" معروف است. وظيفه اين غلاف که تقريبا مشابه پوشش عايق اطراف سيم برق است، محافظت و کمک به افزايش سرعت انتقال پيام‌هاي الکتريکي است که در سراسر سلول‌هاي عصبي بدن جريان دارد.

اين تخريب زماني اتفاق مي‌افتد که بخشي از گلبول‌هاي سفيد خون(سلول‌هاي T،B و پلاسما سل‌ها) که جزء سيستم ايمني بدن محسوب مي‌شوند و نقش دفاعي از سلول‌هاي بدن را دارند، از سد مغزي عبور کرده و به سيستم اعصاب مرکزي وارد ‌شوند و به غلاف ميلين سلول‌هاي عصبي(به جاي عوامل بيگانه) حمله کرده و سبب آسيب و ايجاد لکه‌هاي سخت در آن ها مي‌شوند. علت اين واکنش"خود ايمني" هنوز معلوم نيست.

"ام اس" به طور خاص با تخريب پوشش ميلين در عصب‌هاي يک منطقه از بدن شروع شده و به دنبال آن، مناطق ديگري از بدن به صورت غير قابل پيش‌بيني درگير مي‌گردد و بسته به اين که چه بخشي دچار ضايعه شده يا اندازه پلاک‌هاي ايجاد شده روي اعصاب به چه اندازه است، فرد مبتلا علائم گوناگوني را نشان مي‌دهد.

چنان چه آسيب وارده در سلول‌هاي مغزي باشد، حافظه، قدرت تمرکز و يادگيري مختل مي‌شود، ايجاد ضايعه در منطقه مخچه، با عدم تعادل در ايستادن و حرکت مشخص مي‌گردد و آسيب ميلين در سلول‌هاي عصبي نخاع، با بروز اختلال در اندام‌ها و بافت‌هايي از بدن که با آن سلول‌هاي عصبي ارتباط دارند، همراه مي‌باشد.

به عبارتي با آسيب ديدن غلاف ميلين سلول‌هاي عصبي، انتقال پيام‌ها به سوي مغز يا نخاع و يا از اين مراکز به اندام‌هاي مربوطه مختل مي‌گردد، به عنوان مثال پيام مربوط به حرکت دادن انگشتان دست از بين مي‌رود و هرگز به عضلات انگشتان دست که ظاهرا سالم نيز هستند، نمي‌رسد و به اين ترتيب فرد قادر به تکان دادن انگشتان خود نمي‌باشد.

علائم "ام اس":

بيماري "ام اس" شامل دوره‌هاي فعال(حاد) و غيرفعال(مزمن) است و علائم بيماري از فردي به فرد ديگر متفاوت مي‌باشد. درگيري و اختلالات چشمي توام با کاهش قدرت بينايي در اين بيماري معمولا شايع است.

علائم "ام اس" به طور کلي شامل ضعف و گرفتگي عضلات ، وضعيت نيمه فلجي، بي‌حسي، سوزن سوزن شدن و خواب رفتگي دست و پاها ، حرکات غيرارادي، لرزش، اشکال در تعادل بدن، سرگيجه، مشکل در بلع غذا، اختلال در تکلم و کاهش ديد مي‌باشد. گاهي گوش‌ها دچار وز وز و يا کاهش شنوايي مي‌گردند و مشکلات مربوط به کنترل ادرار و کار کرد مثانه و کاهش ميل جنسي از جمله علائمي است که امکان دارد در بعضي بيماران مشاهده شود. اوج بروز اين بيماري در سنين 20 تا 40 سالگي است و در زنان بيشتر از مردان رخ مي‌دهد.

در حال حاضر MRI بهترين روش براي شناسايي و تشخيص اين بيماري است.

شايع‌ترين نوع "ام اس":

"ام‌ اس" انواع گوناگوني دارد. شايع‌ترين نوع آن که معمولا 75 درصد افراد، به اين نوع مبتلا مي‌شوند به نوع "عود کننده- فروکش کننده" معروف است. در اين نوع، حملات بيماري به طور ناگهاني ايجاد شده و بخش‌‌هايي از بدن بيماران را در گير مي‌کند. سپس علائم بعد از مدتي فروکش کرده و تا حدودي بهبودي ايجاد مي‌شود.

حمله بعدي بيماري مي‌تواند بعد از مدت کوتاهي باشد و يا سال‌ها بعد اتفاق بيافتد. اغلب مدت زمان عود بيماري و حمله شديد 24 تا 48 ساعت طول مي‌کشد.

علل موثر دربروز "ام اس":

دانشمندان علل و عوامل گوناگوني را در بروز اين بيماري موثر دانسته‌اند، ولي هيچ کدام از آنها هنوز به درستي ثابت نشده است. از اين عوامل مي‌توان به وضعيت سيستم ايمني بيمار، وراثت و برخي از عوامل محيطي مانند ابتلا به عفونت‌هاي ويروسي، موقعيت جغرافيايي محل زندگي بيمار و تاثير برخي از هورمون‌ها اشاره کرد.

تحقيقات علمي نشان داده است، افرادي که به حملات "ام اس" دچار مي‌شوند، احتمالا استعداد و زمينه ابتلا را از بدو تولد به ارث برده‌اند و با داشتن زمينه ارثي، وقتي بيماري در آن ها بروز مي‌کند که عوامل محيطي گوناگون نيز محرک ايجاد آن باشند. مطالعات علمي بروز اين بيماري را در بين سفيدپوستان بيشتر از ساير نژادها گزارش کرده‌اند.

در زمينه تاثير ويروس‌ها و عفونت‌هاي ويروسي مانند سرخجه،  اوريون، آنفلوآنزا، هپانيت B و... در ابتلا به "ام اس"، متخصصين در حال انجام تحقيقات گسترده‌اي مي‌باشند.

مقاله ۲ - نشانه هاي بيماري MS

ميلين حفاظتي براي رشته‌هاي عصبي است و كمك مي‌كند كه پيام‌هاي الكتريكي با سرعتي چندين برابر منتقل شوند. ام اس هنگامي در بدن آغاز مي‌شود كه گلبول‌هاي سفيد كه نقش دفاعي در بدن دارند، به غلاف ميلين (بجاي يك عامل بيگانه) حمله ‌كنند و هر بار كه اين گلبول‌ها به رشته‌هاي عصبي مربوط به يكي از اندام‌هاي بدن حمله كنند، آن اندام دچار مشكل مي‌شود. Multiple sclerosis (سفت شدن چندين بافت)، بيماري مربوط به سيستم اعصاب مرکزي مي باشد. اين بيماري، مغز و نخاع را درگير مي کند.

مغز و نخاع، داراي رشته هاي عصبي هستند که پيام هاي عصبي را از مغز به قسمت هاي ديگر بدن منتقل مي کنند. در بافت چربي اين رشته هاي عصبي پيچيده شده و "ميلين" نام مي گيرند. ميلين، به انتقال پيام هاي عصبي کمک مي کند.

سيستم ايمني بدن، نقش مهمي در پيشرفت اين بيماري دارد، طوري که مشخص شده، بيماري MS ، يک بيماري خودايمني مي باشد. MS در سال 1894 شناخته شد، اما تاريخ دقيق اين بيماري، به قرن 14 برمي گردد که يک هلندي دچار آن شده بود. اين بيماري در سنين 20 تا 40 سالگي خود را نشان مي دهد. خانم ها دو برابر آقايان به اين بيماري دچار مي شوند.

آب و هواي معتدل، 5 برابر بيشتر از آب و هواي گرم در بروز اين بيماري موثر است. در مورد اين بيماري هنوز مسئله تاثير وراثت ثابت نشده است و احتياج به آزمايشات دقيق تري دارد.

علائم بيماري MS

نشانه هاي اين بيماري بستگي به مقدار از بين رفتن ميلين در سلول عصبي و محل درگير شدن عصب دارد. از آنجايي که هيچ آزمايشي براي تشخيص بيماري MS وجود ندارد، از اين رو تشخيص آن بسيار مشکل است. فقط علائم مي توانند اين بيماري را مشخص کنند و با توجه به اين که محل درگير شدن سيستم عصبي متغير است، لذا علائم هم تغيير مي کنند.

نشانه هاي بيماري MS به 4 گروه تقسيم مي شود:

1- نشانه هاي جسمي

2- مشکلات در عملکرد مغز

3- نشانه هاي آسيب سيستم عصبي

4- نشانه هاي رواني مانند: وجود استرس، عصبانيت و ...

حال به توضيح هر نشانه توجه کنيد:

1- نشانه هاي جسمي شامل:

- مشکلات در ايستادن، راه رفتن و تعادل بدن

- مشکلات بينايي ( دو تا ديدن و تيره و تار ديدن)

- افزايش دماي بدن

- عدم کارآيي دست ها

- عدم کنترل در تخليه ادرار

- عدم مقاومت در برابر عفونت

- لکنت زبان

- يبوست

2- مشکلات در عملکرد مغز شامل:

- مشکلات حافظه

- عدم برقرار کردن ارتباط با محيط اطراف

- بي خوابي

- به سختي جمله درست کردن در هنگام حرف زدن

- درک نکردن کتابي که فرد مي خواند و به طور کلي درک نکردن مطالب

- درد داشتن

- درد چشم داشتن

- بي حسي و مورمور شدن دست ها و پاها

- احساس خارش در دست ها و پاها

- گرفتگي عضلات دست ها و پاها

- تخريب و متلاشي شدن زانوها

- انتقال کم پيام هاي عصبي در بدن

4- نشانه هاي رواني شامل:

- عصبانيت و افسردگي همراه با خستگي

- وجود استرس

- نااميد بودن و تنها شدن و با کسي رابطه نداشتن

- عدم جرات و شجاعت و ناتوان شدن

- خود را متهم دانستن

- بي حسي و کرختي و احساس سوزش و خارش در بدن، به خصوص در بازوها و پاها

- ضعف، سرگيجه و خستگي

- دوبيني، عدم تشخيص اشيا و ديد کم

- گرفتگي و سفت شدن عضلات

- مشکلات در تعادل و هماهنگي

- لرزش و رعشه

- واضح صحبت نکردن

- مشکلات مثانه و روده

- مشکلات جنسي

- مشکلات در تمرکز، توجه، حافظه

- درد جدي

- حساسيت به گرما

- عدم توانايي در صحبت کردن، راه رفتن يا نوشتن

توجه کنيد که اين نشانه ها باعث نمي شوند عمر شخص بيمار کوتاه شود و بسياري از افراد بيمار مانند افراد سالم به زندگي فعال خود ادامه مي دهند.

مقاله ۳ - کنترل و سرکوب بيماري MS

داروهاي متداول مصرفي در ام اس:

در درمان اين بيماري از چند سري دارو استفاده مي‌شود، اگر چه هنوز هيچ‌کدام موفق به درمان قطعي نشده‌اند، ولي در کُند کردن روند بيماري موثر بوده و به فرد مبتلا کمک مي‌کند تا با علائم و مشکلات بيماري راحت‌تر کنار بيايد.

کورتيکواستروييدها و اينترفرون‌ها(بتااينترفرون) از جمله داروهايي هستند که در مراحل حاد بيماري و براي به تاخير انداختن عود مجدد آن کاربرد دارند. در مراحل شديدتر، گاهي از داروهاي شيمي درماني نيز استفاده مي‌شود.

روش‌هاي درماني مکمل:

به غير از دارو درماني، از روش‌ها و راه کارهاي ديگري نيز جهت کمک به درمان "ام اس" استفاده مي‌شود. يکي از اين روش‌ها فيزيوتراپي صحيح و موثر است که بايد حتما توسط افراد متخصص در اين زمينه، صورت گيرد تا عضلات بيمار مجددا توان و قدرت خود را مانند قبل از حمله و عود علائم بيماري به دست آورند.

از آنجايي که استرس ها و فشارهاي عصبي در ايجاد و عود بيماري تاثيرگذار هستند، براي کنترل علائم و کمک به بهبود شرايط بيمار، استفاده از مشاوره‌هاي روان شناسي به جهت پيش‌گيري از افسردگي، اضطراب و ساير اختلالات رواني در افراد مبتلا، بسيار موثر مي‌باشد.

کار درماني يکي ديگر از روش‌هاي کمک‌کننده در بهبود وضعيت بيمار است. به وسيله کاردرماني به بيمار آموزش داده مي‌شود که علي‌رغم مشکلات و ناتواني‌هايي ايجاد شده، بتواند تا حد ممکن کارهاي روزمره خود را انجام دهد.

آيا پيروي از يک برنامه‌ غذايي مناسب و متعادل به کنترل علائم بيماري کمک مي‌کند؟

در حال حاضر هيچ رژيم غذايي مشخص براي درمان "ام اس" وجود ندارد، ولي مسلما رعايت يک الگوي غذايي کامل و متعادل براي کمک به وضعيت اين بيماران حائز اهميت است.

شواهد علمي موجود نشان مي‌دهد که راديکال‌هاي آزاد که در ايجاد بسياري از بيماري‌ها(مانند بيماري‌هاي قلب و عروق، سرطان‌ها، ديابت و...) موثر هستند، در بروز اين بيماري نيز بي‌تاثير نمي‌باشند. به همين دليل شايد دريافت آنتي اکسيدان‌ها با مقدار و دفعات مصرف مشخص، در کنترل علائم "ام اس" موثر باشد. آنتي اکسيدان‌ها مانند ويتامین های ای و سی، بتاکاروتن و ماده معدني سلنيوم، مانند يک سپر دفاعي، بدن را تا حدود زيادي از حمله راديکال‌هاي آزاد حفظ مي‌کنند. دريافت اين ترکيبات بايد زير نظر متخصصين صورت گيرد.

از آنجايي که علائم عصبي مربوط به کمبود ويتامين B12 تا حدودي به علائم ام اس شبيه است (مانند سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها، عدم تعادل و خستگي مفرط)، محققين بر اين تصور هستند که شايد کمبود اين ويتامين نيز در تخريب غلاف ميلين نقش داشته باشد. به همين سبب در بيماران مبتلا به ام اس بهتر است که ذخاير ويتامين B12 بدن مورد بررسي قرار گيرد و در صورت لزوم از مکمل خوراکي يا تزريقي آن استفاده گردد.

گاهي دريافت مکمل ويتامين‌هاي گروه B (مانند B6، نياسين، تيامين و اسيد فوليک) مي‌تواند به فروکش کردن علائم بيماري کمک کند.

الگوي چربي‌هاي مصرفي نيز در بيماران مبتلا به ام اس اهميت دارد. مطالعات علمي نشان مي‌دهند که کاهش دريافت چربي‌هاي اشباع(کمتر از 10درصد انرژي کل روزانه) و افزايش دريافت اسيدهاي چرب ضروري موجود در ماهي‌هاي چرب يا روغن هاي گياهي مانند سويا و کانولا، جوانه گندم ، گردو، روغن تخم کتان و يا استفاده از مکمل‌هاي آنها(مکمل‌هاي امگا- 3) در کاهش و پيشگيري از تشديد علائم بيماري موثر مي‌باشد.

در اين رابطه توصيه مي‌شود که:

- مصرف انواع گوشت‌هاي چرب، کره، سس‌هاي چرب، لبنيات پرچربي، پنير، روغن‌هاي نباتي جامد و... محدود گردد.

- مصرف روغن زيتون ، روغن سويا ، کانولا، آفتاب گردان و ساير روغن‌هاي مايع غني از اسيدهاي چرب ضروري توصيه مي‌شود.

- استفاده از انواع مغزها(مانند گردو، فندق، بادام درختي و پسته) و دانه‌هاي روغني(مانند کنجد، برزک، تخم کتان و...) به صورت تازه در برنامه غذايي اين بيماران به جهت افزايش دريافت اسيدهاي چرب ضروري، مفيد مي‌باشد.

- استفاده از انواع جوانه به ويژه جوانه يونجه(در زمان شروع جوانه زدن) مفيد است.

- از انواع ماهي به ويژه ماهي ساردين، سالمون، ماهي تن و ساير ماهي‌هاي داراي چربي‌هاي امگا-3 به شکل پخته(غير سرخ کرده) استفاده شود.

- مصرف انواع ميوه و سبزي هاي تازه، غلات کامل و حبوبات ، هم براي تامين مواد مغذي مورد نياز و هم به لحاظ دريافت کافي فيبر غذايي به جهت فعال کردن روده‌ها و کمک به اجابت مزاج ضروري است.

- نوشيدن آب کافي در طي روز براي پيشگيري از يبوست و کاهش خطر عفونت‌هاي مثانه در بيماران توصيه مي‌شود. فقط به خاطر داشته باشيم که اغلب اين بيماران کنترل ادرار ضعيفي دارند، بهتر است که مصرف آب مورد نياز در طول روز تقسيم شده و پيش از خواب آب کمتري نوشيده شود.

- با توجه به اين که در اين بيماران از داروهاي کورتيکواستروييدي استفاده مي‌شود، بهتر است که دريافت نمک کنترل شده باشد، براي بهبود طعم و مزه غذا مي‌توان از ساير چاشني‌ها مانند آب ليموترش استفاده کرد.

- در شرايطي که بيمار مشکل بلع غذا داشته باشد، بهتر است که رژيم غذايي به شکل مايع غليظ يا نرم آماده گردد.

- گاهي وجود حساسيت‌هاي غذايي در تشديد علائم بيماري موثر است. چنان چه در بيمار سابقه حساسيت‌هاي غذايي وجود دارد، براي پيشگيري از عود علائم "ام اس"، بايد به کمک يک رژيم حذفي(مشابه کاري که در کنترل و درمان آلرژي‌هاي غذايي صورت مي‌گيرد) مواد غذايي حساسيت‌زا شناسايي شده و از برنامه غذايي بيمار خارج گردد.

شکلات، قهوه، نوشابه، بادام‌زميني، تخم‌مرغ، شير، گوجه‌فرنگي، مخمر، نان گندم، مواد غذايي حاوي انواع افزودني‌ها و رنگ‌هاي شيميايي و... اغلب در افراد مستعد، حساسيت‌زا هستند.

- بهتر است که مصرف غذاهاي بسيار شيرين، کيک‌ها و شيريني‌هاي‌ تر، بيسکويت‌ها، آب‌نبات و شکلات محدود باشد.

نکاتي که بايد بيمار مبتلا به ام اس به آن توجه کند:

- بيمار نبايد دچار استرس، اضطراب، فشارهاي روحي و جسمي باشد.

- به وزن خود توجه کند و دچار اضافه وزن يا چاقي نشود.

- بيمار مي‌تواند يک پياده روي يا نرمش سبک روزانه و يا شنا در آب به شکل ملايم داشته باشد، ولي دقت داشته باشد که ورزشي که باعث بالا رفتن دماي بدن شود و يا سونا ممنوع است.

- حمام آب داغ براي بيمار مناسب نيست.

- هر گونه کار يا فعاليتي که سبب بالا رفتن درجه حرارت بدن شود، هدايت عصبي را دچار اختلال مي‌کند.

- نوشيدن آب کافي(2 تا 3 ليتر در روز) به بيماران توصيه مي‌شود.

- داشتن خواب آرام و کافي براي آن ها مفيد است.

- پيروي از برنامه غذايي مناسب و متعادل طبق موارد و توصيه‌هاي بيان شده در بالا ضروري است.

منيره دادخواه- کارشناس ارشد تغذيه

مقاله ۴ - تغذیه در بیماران مبتلا به ام.اس ( MS )

امروزه شواهد علمی بسیاری وجود دارد كه اهمیت و نقش تغذیه را در حفظ سلامتی بیماران مبتلا به MS ثابت كرده است. MS  که مخفف MULTIPLE SCLEROSIS است، نوعی بیماری مزمن و اغلب پیش رونده در دستگاه عصبی مركزی است كه با از بین رفتن غشای میلین در برخی از اعصاب مغز و نخاع بصورت تكه های كوچك مشخص می شود. غلاف میلین رشته های عصبی را می پوشاند و از آنها در برابر آسیب ها محافظت می کند. در شکل بالا غلاف میلین با رنگ قرمز مشخص شده است. از بین رفتن غلاف میلین باعث اختلال در انتقال پیام های عصبی است. علت این بیماری ناشناخته است . این بیماری در بالغین جوان بین 20 تا 40 سال شایع تر بوده و میزان ابتلا در زنان دو برابر مردان است.

اگرچه اكثر دستورات توصیه های عمومی است و تمام افراد باید از آن پیروی كنند ، ولی مواردی نیز وجود دارد كه در بیماران MS بر آنها تاكید شده است. افراد با عادات غذایی نادرست، باید بعد از آگاهی از برنامه تغذیه ای صحیح به تدریج و در چند مرحله از برنامه غذایی مناسب استفاده كنند. لذت بردن از غذا یك اصل مهم در تغذیه است و محرومیت مطلق از مواد غذایی مورد علاقه وجود ندارد ، به همین علت اگر خوراكی هایی خارج از چهارچوب برنامه توصیه شده هستند، می توانند به مقدار كم و در دفعات كمتر مصرف شوند.

مصرف چربی ها

به خاطر تشكیل تركیبات سمی و مضر برای بافت دستگاه عصبی مركزی و اثر مصرف چربی های ضروری كه نقش مهمی در ترمیم و نگهداری سلول های عصبی دارند، مصرف این گروه غذایی از اهمیت خاصی برخوردار است ، مخصوصاً با توجه به عملكرد چربی ها در بروز بیماری های قلبی- عروقی و افزایش وزن، مقدار چربی دریافتی و نوع آن باید مشخص شود.

به همبن دلیل چربی های گیاهی غیراشباع باید به جای چربی های حیوانی اشباع جایگزین شوند. انواع چربی های گیاهی مثل روغن آفتابگردان ، روغن کانولا ، روغن ذرت و ... .

مواد غذایی مضر برای بیماران MS :

1- غذاهای چرب خصوصا گوشت های چرب و تمام چربی های حیوانی

2- فرآورده های لبنی پرچرب

3- سس های مایونز و تمامی سس های دارای چربی زیاد

4- غذاهای بسیار شیرین ، كیك ، بیسكوئیت ، شیرینی و آب نبات

5- غذاهای حساسیت زا مثل تخم مرغ  ، شیر ، سیب زمینی ، گوجه فرنگی ، بادمجان ، مخمر ، نان گندم  ، شكر، برخی از میوه ها ( بسته به واكنش بیمار ) ، مواد غذایی با رنگ های افزودنی مثل نوشابه ها یا با مواد نگهدارنده مثل كنسروها ، ادویه ، تمام میوه ها و سبزی هایی كه خوب شسته نشده اند یا با افزودن مواد شیمیایی رشد کرده اند که مواد باقیمانده روی آنها می تواند سمی و حساسیت زا باشد.

بیمار باید با دقت در برنامه غذایی روزانه ، غذاهای حساسیت زا را شناخته و آنها را حذف كند.

6- قهوه  ، الكل ، كولا و چای 

مواد غذایی مفید برای بیماران MS :

1- چربی های اُمگا-3 و اُمگا-6 . منبع غذایی اصلی اسیدهای چرب اُمگا-3  انواع ماهی بخصوص ماهی ساردین و سالمون است و سایر منابع غذایی آن روغن سویا و کانولا، جوانه گندم ، گردو، روغن تخم کتان، سبزیجات برگ سبز و روغن کبد ماهی می باشد.

اسیدهای چرب اُمگا-6 نیز در روغن های غیر اشباع گیاهی مثل روغن ذرت ، روغن کانولا، روغن سویا ، روغن بادام زمینی  و روغن آفتابگردان وجود دارد.

2- میوه ها و سبزی های تازه و تمیز ( سبزی های دارای برگ سبز پررنگ )

3- جوانه ها  خصوصا جوانه یونجه كه باید موقع شروع به جوانه زدن مصرف شود.

4- پودر جلبك آب های تازه که به صورت بسته بندی شده در برخی فروشگاه ها موجود است.

5- مایعات  : آب تازه و تصفیه شده 2 لیتر ( 8 لیوان ) در روز، سایر چای های گیاهی به جای چای معمولی و آب میوه رقیق شده

اثرات برنامه غذایی مناسب

مواد غذایی علاوه بر رساندن انرژی اولیه به بدن، موجب حفظ عملكرد مناسب و تقویت دستگاه های مختلف بدن (دستگاه ایمنی، قلب و عروق، اعصاب و . . . ) می شوند كه نتیجه آن احساس سلامتی و قرارگرفتن در وضعیت روحی و جسمی مطلوب است كه در بیماری های مزمن اهمیت بیشتری پیدا كنند.

برنامه غذایی باید شامل مواد مغذی و مطلوبی باشد. پس باید قبل از خرید، فهرست كلیه احتیاجات سبد خرید خود را از نظر نوع و مقدار اقلام مورد نیاز تهیه كنید.

مصرف مناسب و کافی ویتامین های لازم مانند ویتامین های  C  و E  و گروه B و املاح معدنی مثل منگنز، منیزیم، مولیبدن، سلنیم و روی نیز در حفظ سلامتی بیماران ضروری می باشد و در عین حال مصرف زیاد و نابجای ویتامین هایی چون  A و B6  می تواند خطرناك باشد.

با توجه به نقش مهم چربی ها در سوخت و ساز بدن و ایجاد انرژی لازم برای اعمال حیاتی و لزوم وجود آنها برای ساخت بافت های حیاتی بدن ، مصرف انواع چربی های مفید ، مخصوصاً چربی هایی که دارای تركیبات اُمگا-3  و اُمگا-6 هستند و نقش محافظتی در بروز بیماری های قلبی و عروقی  دارند ، برای بیماران توصیه می شود.

مقاله ۵ - با بررسي وضعيت چشم بيمار

تشخيص‌ بيماري‌ ام ‌اس ‌امكانپذير خواهد ‌شد

بيماري ام‌اس يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي سيستم عصبي است كه حدود 1/1 ميليون انسان در سراسر جهان به آن مبتلا هستند.در افراد مبتلا به اين بيماري بدن نسبت به خودش حساسيت پيدا مي‌كند. اين شرايط زماني به وجود مي‌آيد كه سيستم ايمني بدن تحت تاثير عوامل ژنتيكي يا محيطي يا هر دو صدمه ديده باشد. در اين بيماري سيستم ايمني بدن به بافت‌هايي كه ميلين مي‌سازند، حمله مي‌كند. با تخريب پوشش ميليني، پيام‌هاي عصبي منتقل شده از يك سلول عصبي به سلول عصبي ديگر در سراسر سيستم عصبي بدن صدمه مي‌بيند.

ميلين پوشش چربي است كه تارهاي عصبي را مي‌پوشاند و از سلول‌هاي تخصص‌يافته‌اي تشكيل شده است كه در مغز و طناب نخاعي تشكيل مي‌شوند.

در بيش از 15 درصد افراد مبتلا به بيماري ام‌اس، اعصاب چشم ملتهب مي‌شود كه در اين حالت معمولا يكي از چشم‌ها تار خواهد شد. در بسياري از بيماران انقباض غيرارادي چشم از علائم اوليه بيماري به شمار مي‌آيد. در اين افراد بيماري 2 سال پس از شروع پيشرفت مي‌كند. اين در حالي است كه در 45 تا 80 درصد بيماران، اين بيماري در مدت زمان 15 سال در بدن توسعه پيدا مي‌كند.

يكي ديگر از علائم اين بيماري خستگي است كه ممكن است با افزايش درجه حرارت بدن همراه باشد و معمولا بيماران در ساعاتي از طول روز خستگي، ضعف يا ناتواني در دست‌ها و پاها، سوزش و يا بي‌حسي در پاها را تجربه مي‌كنند. عدم تعادل، سرگيجه، ارتعاش، مشكلات گفتاري، سوزش و خارش پوست و ... از ديگر علائمي هستند كه با گذشت زمان و پيشرفت بيماري در فرد بيمار ديده مي‌شوند. 

 فناوري‌هاي جديد به كمك بيماران مي‌آيد

محققان توانسته‌اند با كمك تصويربرداري از چشم به روشي موثر و جديد براي تشخيص اين بيماري دست يابند. اين بيماري با صدمه زدن به سلول‌‌هاي عصبي مغز و طناب نخاعي سبب ايجاد اختلال در بينايي و دوبيني مي‌شود.

تاكنون از روش ام.آر.آي و استفاده از نتايج بررسي كاهش حجم مغز در نتيجه مرگ تعدادي از سلول‌هاي عصبي براي تشخيص بيماري استفاده مي‌شد. اما انجام اين نوع تصويربرداري از مغز معمولا مستلزم پرداخت هزينه‌هاي بسيار زياد بوده و براي بيمار ناراحتي‌هايي را ايجاد خواهد كرد. علاوه بر اين با توجه به اين كه التهاب مغز نيز يكي از نشانه‌ها و عوارض اين بيماري است، بنابراين نمي‌توان بدرستي كاهش حجم مغز را اندازه‌گيري كرد.

اما استفاده از اين روش جديد مي‌توان ضخامت سلول‌هاي عصبي در شبكيه چشم را كه در پشت چشم قرار دارد مورد بررسي قرار داده و به طور دقيق‌تري آسيب وارد شده در نتيجه ابتلا به بيماري را تشخيص داد. اين روش تشخيص و درمان بيماري در مراحل اوليه را امكان‌پذير مي‌سازد. اين آزمايش تنها 5 دقيقه طول مي‌كشد و در مقايسه با هزينه‌‌اي كمتر و به طور دقيق‌تر اين بيماري را كه نوعي ناتواني سيستم عصبي محسوب مي‌شود، تشخيص مي‌دهد.

در اين فناوري با استفاده از روش پرتونگاري مقطعي، از بخش‌هاي مختلف رشته‌هاي عصبي شبكيه كه عصب بينايي را تشكيل مي‌دهند تصويربرداري مي‌شود كه ساده و بدون درد است.

رشته‌هاي عصبي شبكيه تنها بخشي از مغز هستند كه در آنجا سلول‌هاي عصبي در پوششي از چربي و پروتئين كه پوشش ميليني ناميده مي‌شود، قرار نگرفته‌اند. نتايج به دست آمده از انجام اين آزمايش‌ها براساس ضخامت طبيعي رشته‌‌هاي عصبي شبكيه مورد بررسي و مقايسه قرار گرفته و در نتيجه در پايان براساس مقايسه ميان نتايج به‌دستآمده از ام.آر.آي مغز فرد بيمار نتايج قطعي اعلام مي‌شود. بررسي‌ها نشان مي‌دهد ضريب ارتباطي بالايي ميان نتايج به دست آمده از اين دو روش مختلف وجود دارد و بر اين اساس ارتباط ميان ضخامت سلول‌هاي عصبي شبكيه و تحليل مغز به اثبات مي‌رسد.

از آنجايي كه در ام.آر.آي تحليل انواع مختلف بافت‌هاي مغز مورد بررسي قرار گرفته و تنها آسيب ايجاد شده به سلول‌هاي مغزي مورد توجه قرار نمي‌گيرد، بنابراين مي‌توان گفت اين روش به تنهايي در تشخيص بيماري موثر نخواهد بود. اين در حالي است كه با استفاده از پرتونگاري مقطعي در چشم فرد بيمار مي‌توانيم به طور دقيق سلامت سلول‌هاي عصبي را تعيين و پيشرفت ديگر علائم و نشانه‌هاي بيماري را پيش‌بيني كنيم.

به طور كلي مي‌توان گفت، مطالعاتي كه براي بررسي تاثير روش‌هاي درماني جديد بيماري ام اس انجام شده است، نشان مي‌دهد اين روش از نظر زمان و هزينه، يك دهم روش ام.آر.آي بوده و در نتيجه سرعت تشخيص بيماري را افزايش و در مقابل هزينه انجام آزمايش‌هاي تشخيصي را كاهش مي‌دهد.

در بيماران مبتلا به ام‌اس با مرگ سلول‌‌هاي عصبي، حجم مغز كاهش مي‌يابد و به همين علت استفاده از رزونانس مغناطيسي براي تصويربرداري از مغز كه مي‌تواند حجم كلي مغز را اندازه‌گيري كند از گذشته‌هاي دور به عنوان روش اوليه براي بررسي چگونگي وضعيت بيمار مورد توجه بوده است. اين در حالي است كه التهاب مغز در اين افراد مي‌تواند حجم واقعي مغز را تحت‌تاثير قرار دهد و از آنجا كه در مراحل نهايي پيشرفت بيماري حجم مغز كاهش پيدا مي‌كند، بنابراين نمي‌توان از اين روش براي تشخيص بيماري در مراحل اوليه كه روش‌هاي درماني موثرتر خواهند بود، استفاده كرد.

اما با استفاده از اين فناوري جديد در تشخيص بيماري، مي‌توان ضخامت سلول‌هاي عصبي را به طور مستقيم مورد بررسي قرار داد و در نتيجه اطلاعاتي را درباره وضعيت سلامت اعصاب بينايي به دست آورد. آسيب وارد شده به سلول‌هاي عصب بينايي در مرحله اول بيماري اتفاق مي‌‌افتد و بنابراين پيش از اين كه آسيب جدي به مغز بيمار وارد شده باشد، مي‌توان بيماري را شناسايي كرد.

علاوه بر اين بسياري از ناتواني‌هايي مانند بي‌حسي، سوزش پوست، اختلالات ديداري، خستگي، ضعف و اختلال در عملكرد مثانه ناشي از تباهي و از بين رفتن سلول‌هاي عصبي است كه با استفاده از انجام آزمايشاتي كه به طور مشخص وضعيت سلامت سلول‌هاي عصبي را بررسي مي‌كند مي‌توان به اطلاعات دقيقي درباره وضعيت بيماري‌ دست يافت. آ

سيب وارد شده به عصب بينايي مي‌توان نشان‌دهنده ابتلا به بيماري‌هاي مختلفي باشد و بنابراين نمي‌توان گفت اين روش، روش تشخيصي منحصر به فردي براي بيماري ام‌اس است. اما چون آسيب عصب بينايي يكي از اولين نشانه‌ها و علائم قابل تشخيص بيماري است، پزشكان اين شانس را دارند تا با تشخيص بيماري به صورت بالقوه پيش از اين كه بيمار با محدوديت‌هاي حركتي مواجه شود، اقدامات درماني مناسبي را براي جلوگيري از پيشرفت بيماري به مرحله اجر درآورند.

دنياي حرفه و فن www.herfe-rszy.blogfa.com

منابع: مقاله 1 تا 4، سايت تبيان

مقاله 5 - حميده حسيني، جام جم