مقاله ۱- افزایش قد، با چه قیمتی؟!

چندي پيش يك فوق تخصص غدد در خبرها اعلام كرده بود تبليغات افزايش قد با دستگاه، كفش، مغناطيس، ورزش و يا هر روش ديگر چه قبل از بلوغ و در هنگام باز بودن صفحات رشد استخواني و چه بعد از آن، در سنين بالاتر كه رشد استخوان‌ها قطع شده است، هيچ تاثيري در افزايش رشد قدي افراد ندارد. طرح اين مساله شايد تازگي نداشته باشد وليكن با توجه به تداوم پخش آگهي‌هاي مربوط به آن همچنان خالي از فايده نيست...

هورمون رشد عامل افزايش قد در افراد

افزايش قد در افراد تنها توسط هورمون‌هاي رشد صورت مي‌گيرد. در كنار اين هورمون‌ها، ورزش و تزريق هورمون رشد تنها قبل از بلوغ و هنگام باز بودن صفحات رشد استخواني مؤثرند.

توليد هورمون رشد در انسان توسط غده هيپوفيز كه در مركز مغز واقع شده است، طي دوران بلوغ يعني درست همزمان با سرعت يافتن رشد بدن به بالاترين حد خود مي‌رسد. هورمون مذكور در واقع هورمون اصلي بدن است كه عهده‌دار مسووليت حفظ سلامت رواني و جسماني فرد به واسطه بازسازي سلول‌هاي بافتي، تقويت سيستم ايمني جايگزين سلول‌هاي قرمز، حفظ توان استخوان‌ها، حفظ عملكرد مغز، توليد آنزيم‌ها، حفظ سلامت مو، ناخن‌ها و پوست است. جالب است بدانيد در سن 60 سالگي توليد اين هورمون به 75 درصد ميزان توليد طي دوران جواني كاهش مي‌يابد.

با اين حال امروزه محققان با بهره‌گيري از تكنولوژي نانو امكان بيشتري را براي استفاده از اين هورمون و دستيابي به عامل تسريع‌كننده رشد موجود در آن فراهم آورده. شيوه توليد چنين هورموني از آزمايشگاهي به آزمايشگاه ديگر متفاوت است اما نكته حائز اهميت آن كه اين هورمون متشكل از توده ملكولي پروتئيني با 190 اسيد آمينه است.

اين راهم اضافه كنيم كه بيشتر رشد بدن و به خصوص رشد قد در سنين قبل از بلوغ اتفاق مي‌افتد و هر چه سن بلوغ بالاتر باشد، رشد قد، مدت بيشتري ادامه پيدا مي‌كند.

اليزاروف، روشي كه به طالبان بلند قدي توصيه نمي‌شود

شايد بدانيد كه پزشكان اعتقاد دارند كه افزايش قد بعد از بيست و چند سالگي جز با روش جراحي امكان ندارد. اين جراحي هم يكي از جراحي‌هاي بحث‌برانگيز با ريسك بالا و خطرات زياد است كه در ايران هم دو مدعي جدي دارد، كه هر دو جراح و متخصص ارتوپد هم مدعي جراحي افزايش قد با روش اليزاروف است.

اليزاروف، ارتوپد مشهور روسي و مبتكر تنها روش جراحي افزايش قد در جهان است. او حدود 50 سال پيش اين عمل جراحي را در روسيه انجام داد و نزديك 20 سال است كه اين روش به كشورهاي ايتاليا، چين، آلمان، فرانسه، امريكا و اخيرا ايران راه پيدا كرده است.

در روش اليزاروف برش ظريفي روي استخوان مثلا ساق پا داده مي‌شود و دستگاه ايليزاروف را به صورت ثابت از داخل و خارج روي قسمت شكافته شده استخوان قرار مي‌دهند. اين دستگاه به وسيله پيچ‌هايي از طرفين ساق پا به خارج از استخوان متصل مي‌شود و روزانه يك‌ميلي‌متر پيچانده مي‌شود. اين كار باعث باز شدن فاصله دستگاه تعبيه شده در استخوان و در نتيجه، جوش خوردن استخوان در اين فاصله مي‌شود. يعني طول استخوان روزانه يك ميلي‌متر افزايش مي‌يابد.

در واقع در اين روش براي 7 سانت افزايش قد، حداقل 310 روز لازم است كه دستگاه حجيم و فلزي اليزاروف بر روي پا باقي بماند. اما مساله در اينجاست اليزاروف فقيد وقتي داشت اين روش را ابداع مي‌كرد، بيشتر به فكر درمان كساني بود كه از مشكلاتي مثل كوتاهي يك پا، نقص در انگشتان، اختلاف طول اندام‌ها و انحراف زانوها رنج مي‌برند، نه افراد سالمي كه فقط براي زيبايي، طالب بلند شدن قدشان هستند.

آن چه مي‌توانيم به شما بگوييم آن كه حتي‌ دو متخصصي كه از آنها نام برديم روي اين موضوع توافق دارند كه بهتر است افراد سالم براي چنين جراحي‌اي اقدام نكنند. با روش اليزاروف مي‌شود قد افراد سالم را در چند مرحله حدود 50 سانتي‌متر افزايش داد، اما اين عمل بسيار سخت، پرهزينه و پرعارضه است.

تبليغات دروغ‌

تبليغاتي كه در رسانه‌هاي مختلف صورت مي‌گيرد كه افراد مي‌توانند با خريد يك CD و انجام ورزش‌هاي خاص، پوشيدن كفش‌هاي مغناطيسي و يا دستگاه‌هاي مختلف قد خود را حتي در سنين بالا و ظرف چند ماه افزايش دهيد، دروغ است زيرا اگر صفحات رشد استخوان بسته باشند، استخوان هرگز طويل‌تر نخواهد شد و فرد هيچ گونه افزايش قدي نخواهد داشت.

نبايد فراموش كرد كه معمولا در سن 17 سالگي در دختران و در سن 18 سالگي در پسران رشد استخوان‌ها قطع مي‌شود. حتي اگر صفحات رشد استخوان باز باشند و استخوان‌ها هنوز رشد داشته باشند،‌ استفاده از دستگاه‌هاي افزايش قد هيچ تاثيري ندارد و اين تبليغات تنها جنبه تجارتي دارد و مردم بايد از استفاده از آنها و حتي اثرات احتمالي نامطلوبي كه بر جاي مي‌گذارند پرهيز كنند.

مقاله ۲ - قد انسان

قد انسان، ارتفاع یک انسان است. قد بسیار متغیر است، اما عموما در یک محدوده خاص قرار دارد ( منحنی بل ). بیشتر بزرگسالان، تا پیش از بیست سالگی به حداکثر قد خود می رسند.

به عقیده ی بیشتر افراد ، قد بلند مشخصه ی بسیار خوبی است و پسران ما عموماً آرزو دارند بلندتر و درشت اندام تر باشند. اما بلند قد شدن به عوامل متعددی بستگی دارد. سایز بدن افراد نتیجه ای از تداخل عوامل داخلی و محیطی در طول دوران رشد است. عوامل داخلی تعیین کننده قد ، فاکتورهای ژنتیکی است که فرد از والدینش دریافت می کند و قابل تغییر نیست ، عوامل محیطی تاثیر گذار نیز عبارتند از : تغذیه ، آب و هوا ، اقلیم و بیماریها و .... مثلاً شواهد موجود نشان می دهد نزدیکی یا دوری به خط استوا در اندازه بدن افراد موثر است .

اگر چه نمی توان عوامل محیطی و ژنتیکی را به راحتی جدا کرد ولی با بررسی ملل مختلف ، نژادها و سرزمینهای گوناگون این نتیجه به دست می آید که عوامل محیطی بسیار مهم اند . ضمنا افراد نیز می توانند رژیم غذایی مناسبی را انتخاب کنند تارشدی آرام و طولانی تر داشته باشند.

طی تحقیقاتی مشخص شده که انسان کنونی از انسان اولیه بسیار بلند قامت تر است ؛ این نتیجه که با مقایسه ستون مهره ها در سنگواره های به دست آمده حاصل شده است . از لحاظ فیزیولوژیک، یک مادر بلند قد ، نوزادی با وزن گیری بهتر خواهد داشت زیرا فضای لگن مادر بیشتر است و جنین رشد بهتری در رحم دارد .

بلند قد بودن مردان یکی از معیارهای خانم ها برای انتخاب همسر است ، مرد بلند قد ، قوی تر به نظر می رسد. در میان مواد مغذی مورد نیاز برای رشد قدی ، مصرف به اندازه پروتئین ها و املاح از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

بیشتر رشد قدی با افزایش طول استخوانهای دراز بدن صورت می گیرد بدین ترتیب که در سنین کودکی در انتهای استخوانهای دراز بدن مثل استخوان ران و ساق پا ، منطقه ای بنام اپی فیز موجود است که هنوز استخوانی نشده و از جنس غضروف است. این بخش مولد با تکثیر سلولی موجب افزایش قد استخوانها می شود و در انتهای سنین بلوغ ، این بخش استخوانی شده و در این مرحله رشد قدی فرد متوقف می شود ، لذا قد فرد بلندتر نخواهد شد.

در بدن ، هورمونی به نام هورمون رشد موجود است که در سنین کودکی و نوجوانی تکثیر سلولی ، در این مناطق غضروفی را تحریک و موجب افزایش استخوان سازی می شود. استخوان سازی تا پایان سنین بلوغ ، ادامه دارد یعنی تا اوایل 20 سالگی هنوز امکان افزایش قد وجود دارد.

یکی از عوامل تاثیرگذار بر رشد قدی تغذیه است . ژاپنی ها توانسته اند با تغذیه سالم ، متوسط قد جوانانشان را افزایش دهند.

در میان مواد مغذی مصرف به اندازه ی پروتئین ها و املاح بسیار اهمیت دارد. یک نوجوان باید پروتئین مورد نیازش را هر روز و به خصوص چند مرحله در طول روز دریافت کند. بهتر است پروتئین مصرفی از منابع پروتئین حیوانی باشد مثل گوشت گوسفند و گاو ، مرغ و ماهی ، تخم مرغ و شیر. در میان املاحی که برای رشد قدی لازم اند کلسیم، فسفر ، منیزیم ، روی و فلوئور از اهمیت ویژه برخوردار هستند. منابع کلسیم: لبنیات مثل شیر ، ماست ، پنیر خامه و بستنی است . فسفر و منیزیم در گوشت و دیگر منابع پروتئین و حبوبات فراوان است. فلوئور نیز در آب موجود است و آب مصرفی بایستی محتوی ppm 1 فلوئور باشد.

تحقیقات اخیر ، اذعان می دارد که مصرف " روی " به مقدار کافی موجب رشد قدی مناسب خواهد شد ، در خاورمیانه و خصوصاً ایران مصرف کم روی موجب کوتاه قدی و قدرت جنسی پایین مردان جوان می شود. به علاوه با کمبود روی سطح توانایی های مغزی و ایمنی بدن پائین آمده و ابتلا به بیماریهای مسری زیاد تر رخ می دهد.

توصیه متخصصان تغذیه برای نوجوانان ، مصرف روزانه 150 گرم گوشت ، نصف تا 1 لیوان حبوبات پخته ، 2 تا 3 لیوان شیر و لبنیات دیگر به همراه سبزیجات فراوان است.

نوجوانانی که در سنین رشد هستند و افزایش قد خوبی ندارند می توانند با مصرف مکمل ویتامینها و املاح ، طبق دستور و مصرف هفتگی آهن ، رشد قدی شان را بهبود بخشند. پس توصیه می شد کسانی که می خواهند قد بلند تری داشته باشند هفته ای یکبار جگر و دو بار غذای دریایی میل کنند و هر روز چند عدد ، بادام ، بادام زمینی و گردو بخورند .

غذاهای دریایی مثل ماهی ، میگو ، جگر و دانه های روغنی حاوی املاح زیادی هستند و فوائد بسیاری برای نوجوانان دارند.

پس توصیه می شود کسانی که می خواهند قد بلندتری داشته باشند هفته ای 1 مرتبه جگر و 2 مرتبه غذای دریایی میل کنند و هر روز چند عدد بادام و بادام زمینی و گردو بخورند .

یک نکته بسیارمهم در افزایش قد ، انجام فعالیت های ورزشی است . هر چه تحرک ما بیشتر باشد گردش املاح استخوانی بیشتر خواهد بود و این مساله به رشد قدی کمک خواهد کرد. ورزشهایی مثل بسکتبال ، والیبال ، شنا ، بدمینتون و تنیس برای کمک به افزایش قد بسیار مفید اند.
در دهه ی اخیر با انجام عملی بر روی افراد کوتاه قد ، به طور مصنوعی طول استخوانهای درازشان را افزایش می دهند ، بدین ترتیب که استخوانهای پا را شکسته و محل شکستگی را به پوششی از جنس استیل متصل می کنند .

دنیای حرفه و فن www.herfe-rszy.blogfa.com 

 منابع: مقاله ۱-  روزنامه جام جم - ضمیمه سیب، شماره ۴۷

مقاله ۲- دانشنامه رشد